Arama
Ezan nedir? Ezanın sözleri nelerdir? Ezanın makamları nelerdir?
Sözlükte bildirmek, çağrıda bulunmak anlamlarına gelen ezan, Müslümanlara farz namazların vaktinin geldiğini duyurur. Ezan, yeryüzünde kesintisiz olarak okunur ve Müslümanların ibadet ve kültür medeniyet hayatında ayrı önem taşır. Peki, İslam için bir çağrı olan ezan ilk olarak ne zaman okunmaya başlandı? Ezanın sözleri nelerdir? Ezanın makamları nelerdir?
Vakitlerde farklı makamlarda ezan okunurken insanların o vakitteki ruh halleri ve seçilecek makamın seyri göz önünde bulundurulurdu. Örneğin, sabah namazı vakti sabâ makamında ezan okunmasının nedeni saba makamının özelliği seyrinin yukarıya doğru çıkıyor olmasıydı. Bu da sabah vakti uykularından kalkan insanların yavaş yavaş hareketlenmeleri ile ilgiliydi. Farâbî'nin verdiği bilgiye göre de sabâ makamı insana güç ve cesaret verir. Bu makamda okunan sabah ezanıyla da insanların yeni güne güçlü ve zinde bir halde başlamaları amaçlanırdı.
Diğerlerine göre daha kısıtlı olması nedeniyle Hz. Peygamber akşam namazı için acele ettirirdi. Bu vakitte genellikle tercih edilen segâh makamı ise göre biraz daha çabuk bir seyre sahiptir. Segâh makamının diğer özelliği de kişiye mistik duygular vermesiydi. Akşam karanlığı çöktüğünde insanın yapacağı iç yolculuk da düşünülerek segâh makamının seyriyle ezan okunurdu.
Yatsı ezanı içinse uşşak ve beyâti makamları tercih edilirdi. Bunun nedeni ise bu makamlar dinleyene zindelik verirdi. Günün son saatlerinde insanların yorgunluğunu aldığı düşünülürdü.
Osmanlı'ya has bir özellik ise Perşembe günleri ikindi ezanının nihâvend makamında okunmasıydı. Nihâvend, diğerlerine göre biraz daha neşeli ve canlı bir makamdır. Perşembe günleri ikindi ezanında nihavendin tercih edilmesi müminlerin bayramı olarak kabul edilen cumaya erişecek olmanın müjdesini vermek içindi.
Salâ ise çoğunlukla huseynî makamında okunurdu. Huseynî makamının musikiyle tedaviye dair yöntem kitaplarında iyilik, sessizlik, rahatlık verdiği ve ferahlatıcı özelliğinin olduğu söylenir. Farâbî de buna paralel olarak makamın insana sükûnet duygusu verdiğini söyler.
Dünyanın güneş karşısındaki konumu ve kendi çevresinde dönüşü ile namaz vakitlerinin oluştuğu göz önünde bulundurulduğunda, Müslümanların bulunduğu her noktada günde beş defa okunan ezanın kesintisiz olarak günün her anında yeryüzünde yükseldiği anlaşılır.
Ezan, insanları sadece mescitlere, camilere davet etmekle kalmaz aynı zamanda insanların gündelik hayatıyla ahenkli bir şekilde içselleştirmesini sağlar. Bunun bir örneği olarak, Bursa Yeşil Cami'deki müezzinin ezanının beş farklı makamda seslendirmesini izlemek için tıklayın...