Arama
Felsefe neden önemlidir?
Genellikle "bilgelik sevgisi" olarak anılan felsefe, yüzyıllardır insanoğlunun ilgisini çeken zamansız bir uğraştır. Felsefeye başlamak, kendini keşfetmenin ve entelektüel bir keşif yolculuğuna çıkmanın ilk adımı olarak görülür. Bu yolculuğa adım attığınızda, felsefi soruların sıklıkla karmaşık ve derin olduğu baştan bilinmelidir. Felsefe bir arayıştır ve bu arayış, kendi başına değerli bir öğrenme deneyimidir. İster meraklı bir başlangıç seviyesinde olun ister deneyimli bir düşünür olun, felsefi bir yolculuğa çıkmak birçok şekilde ödüllendirici bir çabadır aynı zamanda. Antik dönemden modern çağa kadar büyük filozofların ayak izlerini takip ederek felsefeye nasıl başlayacağınızı ve felsefi araştırmanızda yararlanılması gerekenleri sizler için hazırladık.
◼ Felsefeye dalmadan önce onun çeşitli dallarını kavramak çok önemlidir. Felsefe yekpare bir disiplin değildir. Felsefenin keşfedilmesi ve kapsamının daha rahat anlaşılması için bazı önemli alt dallarının bilinmesi gereklidir.
🔹 Din: İnançları ve ilahi olanı araştırır; varoluş, amaç ve ahlaki rehberlik konusunda fikir yürütmeleri konu edinir.
🔹 Metafizik: Gerçekliğin doğasını, zihin ile madde arasındaki ilişkiyi, varoluşu ve evrenin yapısı ve özüne ilişkin temel soruları araştırır.
🔹 Dil: Kelimelerin ve sembollerin düşünce ve bilgiyi nasıl aktardığını inceleyerek iletişimi, yapıyı ve anlamı araştırır.
🔹 Epistemoloji: Bilginin, inancın doğasını, bildiklerimizi nasıl elde ettiğimizi ve gerekçelendirdiğimizi araştırır. "Bilgi nedir?" ve "Bilgiyi nasıl elde ederiz?" gibi temel soruları sorar.
🔹 Etik: Kişisel ve toplumsal bağlamlarda ahlaki seçimlere ve değerlere rehberlik eden ve bir şeyin doğruluğunu ya da yanlışlığını sorgular.
🔹 Mantık: Geçerli çıkarımları geçersiz çıkarımlardan ayırmayı ve sağlam düşünmeyi teşvik etmeyi amaçlayan akıl yürütme ve tartışmayı inceler. Mantık, geçerli akıl yürütme ve tartışmanın incelenmesidir.
🔹 Estetik: Güzelliğin doğasına, sanata ve estetiğin takdirine odaklanır. Bir şeyi estetik açıdan hoş kılan şeyin ne olduğunu ve sanatsal ifadenin doğasını araştırır.
🔹 Politika: Bu dal yönetişim, adalet ve ideal toplumsal yapı sorunlarına odaklanır. Otorite, adalet ve insan hakları konularını ele alarak gücü, yönetimi ve toplumsal organizasyonu analiz eder.
🔹 Varoluşçuluk: Anlam ve sorumluluk sorularıyla yüzleşerek bireysel özgürlüğü, seçimi ve varoluşun doğası hakkında açıklamalar yapmaya uğraşır.
◼ Felsefe yapmak, bazı şartların ve imkanların asgari olarak bir arada bulunmasıyla doğru orantılı olabilir. Bilgi olmadan yorum yapmak mümkün müdür? Öyledir ya da değildir. İki yolla varılan cevabı kabul edecek olsak bile, yine bir bilgiden, varsayımdan yola çıktığımızı fark etmekte fayda vardır. Dolayısyla, felsefe yapma cüreti gösterirken, daha önce 'yıkanılmış nehirlerde tekrar yıkanmayı' gerektirebileceğini unutmamak gerekir.
Felsefe tarihini öğrenmek ve felsefe yapmak için bazı öneriler sıralanması gerekirse:
◽ Felsefenin alt dallarını ve düşünürlerini de kapsayan giriş metinlerini okuyarak geniş bir okuma alışkanlığı kazanılabilir.
◽ Felsefe, yalnızca okuyarak yapılamaz. Bilgi sahibi olunan konuda onu düşünce, tartışma yöntemiyle tatbik etmek de önemlidir. Çeşitli felsefe sohbetlerin, sempozyumlarda farklı fikirleri de duyarak kendi fikrinizi savunabilmek önemli olacaktır.
◽ Derinlemesine incelemek istediğiniz ve size uygun olan belirli felsefi sorulara ilişkin daha derin bir uzmanlık için bir alan seçilmelidir.
◽ Felsefe tarihinde daha önce yüzlerce yıl önce sorulmuş soruları tekrar sormak, o yoldan geçen büyük düşünce insanlarının konuyla alakalı fikirlerini bilmek ve bunun üzerine düşünmek yol göstermesi bakımından değerli olabilir.
◽ Felsefe yalnızca geçmişle sınırlı değildir. Değişen ve gelişen dünya koşullarında birçok problem ve düşünce felsefenin alanına girebileceğini unutmayın. Bu yüzden, çağdaş zamanın problemlerine karşı açık olunmalıdır.
◽ Felsefeci ya da filozof, adına her denilirse denilsin, yaşamı boyunca eleştirel düşünceye ve soyut şeylere merakı olan kimselerdir. Dolayısıyla, hayatın her anında "düşünür olmak" zorlayıcı ve emek gerektiren bir uğraştır.
◼ Günlük hayatta felsefe ve felsefeye dair olan pek çok sözcük ne doğru anlamda kullanılıyor ne de doğru yerde. Genellikle bir şey ifade etmeyen, anlamsız olarak görülen birçok soru için felsefi soru kisvesi yapıştırılıp geçirilir. Oysaki, felsefenin hizmet ettiği, sağladığı faydanın çok uzağında olan bu genel ve yanlış yaklaşım onun anlaşılması konusunda negatif tutumların öne çıkmasına neden oluyor. Hal böyleyken, hangi türden soruların "felsefi soru" kategorisi altında değerlendirilebileceği konusunda bir karışıklık durumu ortaya çıkmaktadır.
◼ Öncelikle, hangi türden soruların "felsefi bir soru" olduğu anlayabilmek için, felsefede ve mantıkta sıklıkla başvurulan düşünceyi geliştirme yöntemlerden bir olan, onun ne olmadığını - yani 'değil'ini- bilmek bu karmaşıklığı giderme konusunda epeyce yardımcı olacaktır.
- Peki, hangi türden sorular felsefi soru değildir?
◼ Gardropta kaç tane gömlek var?, "Bir arabanın imalatında kullanılan demirin kalitesi kaza esnasında güvenliği etkiler mi?" ya da "Suyun içinde bulunan minareller vücut sağlığı için gerekli midir?" gibi soruların daha ilk bakışta felsefi sorular olmadığını açıkça ortadadır. Bu türden sorular, genellikle somut ve pratik cevaplara çıkacak sorular olması nedeniyle felsefenin kapsamı dışında kalacaktır. Çünkü felsefi soruların bir nedenden ötürü soyut ve teorik sorular olduğunu, bunun yanında bazı alanlarda kısmen pratik soruları da kapsadığını söylemek gerekir. Örneğin, siyasi ve ahlaki sorular genellikle pratik konularla ilgilidir, ancak birçok soru soyut ve teorik bir bakış açısı gerektirir. Bu nedenle, felsefenin soyut ve teorik sorularla ilgilenmesi, pratik sorunlarla hiçbir ilgisi olmadığı anlamına gelmez.