Arama
Fitne ile ilgili ayetler
Kur'an-ı Kerim'de imtihan, sınama, sapma gibi manalarıyla karşımıza çıkan fitne hakkında birçok ayet-i kerime bulunur. Öyle ki Bakara Suresi'nin 191'inci ayetinde "Fitne öldürmekten daha şiddetli bir suçtur" buyrulmuştur. Yüce Allah (CC), inkarcıların müminlerin inançlarına yönelttiği fitnenin taşıdığı tehlikenin büyüklüğünü vurgular. Peki, fitne kavramı Kur'an-ı Kerim'de nasıl geçer?
🔸 Kasas Suresi'nin 77. ayetinde bozgunculuk şeklinde ifade edilen fitne; fesat çıkarmak, taşkınlık yaparak haddi aşmak anlamındadır. Bu ayette Allah (CC), kulunun dünya hayatını bozgunculuk yaparak değil de asıl geliş amacı olan ahiretini kazanmak üzere yaşaması gerektiğini bildirir.
"Allah'ın sana verdiğinden âhiret yurdunu kazanmaya bak ve dünyadan nasibini unutma! Allah sana ihsan ettiği gibi, sen de insanlara ihsanda bulun. Yeryüzünde bozgunculuk çıkarmaya çalışma! Şüphesiz Allah bozguncuları sevmez." (Kasas Suresi, 77. ayet)
↪ Tefsiri: Burada kinaye yoluyla Karun'un servetinin çokluğu ifade edilmektedir. 77. ayetteki öğüt, Allah'a ve peygamberine iman ederek aydınlanmış müminlerin öğüdüdür. Dünyadan nasibin unutulmaması iki şekilde anlaşılabilir:
a) Asıl amaç ahiret yurdunu kazanmaktır, ancak dünya nimetlerinden de meşru şekilde yararlanmak gerekir.
b) Dünya hayatı, ebedi alemdeki hayata göre çok kısadır; kul bunu unutup dünya ebedî imiş gibi kendini ona vermemeli, dünyasını âhireti için değerlendirmelidir.
🔸 Taha Suresi 94. ayette fitne kavramı,"insanların arasını ayırmak" anlamıyla karşımıza çıkar.
"O şöyle cevap verdi: "Ey anamın oğlu! Sakalımı saçımı çekme. Emin ol ki ben senin, 'Sözüme riayet etmedin de İsrâiloğulları'nın arasına ayrılık soktun!' diyeceğinden endişelenmiştim." (Taha Suresi, 94. ayet)
↪ Tefsiri: A'raf Suresinde belirtildiği üzere Hz. Musa kırk gece sürecek bir buluşma için Allah Teala'nın huzuruna çağırılmış, Musa bu amaçla kavminden ayrılırken kardeşi Harun'u vekil olarak bırakmış ve ona şöyle demişti: "Kavmimin içinde benim yerime geç; onları ıslah et; bozguncuların yoluna uyma" (7/142). Bu süre içinde Samiri isimli bir kuyumcu, altından bir buzağı yaparak İsrailoğulları'nın ona tapmalarını sağlamış, Hz. Harun bunu önlemeye çalışmakla beraber başarılı olamamıştı. Kavminin Samiri tarafından saptırıldığını vahiy yoluyla öğrenen Hz. Musa son derece kızgın ve üzgün bir biçimde geri dönüp ağabeyi Harun'a çıkışmıştı, çünkü onun görevini yerine getirmede kusurlu olduğunu düşünüyordu. Oysa Harun bu sapkın hareketi engelleme çabalarında ısrarcı davrandığı takdirde kardeşi Musa tarafından kavmi içinde bozgunculuğa yol açmakla itham edilebileceğinden endişe ediyordu.
🔸 Zümer Suresi'nin 41. ayeti, Kur'an'ın, Allah (CC) tarafından Resulullah'a (SAV) gönderildiğini ve gönderiliş amacının gerçeğin ortaya konması, insanların batıl inançlara ve yanlış davranışlara sapmalarının önlenmesi olduğunu açıklar. Bu ayette geçen "sapma" kavramı, fitne kelimesinin doğru yoldan ayrılma şeklindeki farklı kullanımına örnek teşkil eder.
"Biz sana, insanlar için gerçeği ortaya koymak üzere kitabı indirdik; artık kim doğru yolu izlerse kendi iyiliği için izlemiş olur, kim de yoldan saparsa kendi aleyhine sapmış olur; sen onlardan sorumlu değilsin." (Zümer Suresi, 41. ayet)
↪ Tefsiri: Kitaptan maksat, Kur'an-ı Kerim'dir. Kur'an, Resulullah'a (SAV) Allah tarafından gönderilmiştir; gönderiliş amacı ise gerçeğin ortaya konması, insanların batıl inançlara ve yanlış davranışlara sapmalarının önlenmesidir. Bundan sonra Yüce Kitabımızın aydınlığından yararlanarak doğru yolu tutmak veya ona sırt çevirip yanlış yollara sapmak insanların kendi seçimlerine kalmıştır. Peygamber de insanların vekili değildir; yani insanların sorumluluğunu kendisi yüklenmek veya onları ilâhî hükümlere zorla inandırmak gibi bir görevi yoktur. Çünkü yükümlülük zorlamaya değil, insanın kendi seçimine dayanır.
🔸 Taha Suresi'nin 79. ayetinde fitne, sapmak, sapıklık ve sapkınlık şeklinde doğru yoldan ayrılmış, dine olan inancını yitirmiş anlamında kullanılır.
"Firavun kavmini saptırmış, doğru yolu göstermemişti." (Taha Suresi, 79. ayet)
↪ Tefsiri: Hz. Musa'nın Allah'ın lutfuyla İsrailoğulları'nı Firavun'un zulmünden kurtarması ve bunun için denizin ortasından yol açılması mucizesine Kur'an-ı Kerim'in değişik yerlerinde farklı ifadelerle değinilmiştir.
🔸 Şeytanın kışkırtması sonucu Hz. Adem ile Havva yasak elmadan yer ve Allah'a karşı gelerek yollarını şaşırmış olur. Taha Suresi'nin 121. ayetinde yer alan karşı gelerek yolu şaşırma ifadeleri fitne kavramının geçtiği bir başka yerdir.
"Nihayet ikisi de o ağaçtan yediler. Bunun üzerine mahrem yerleri kendilerine göründü, üstlerini cennet yaprağıyla örtmeye çalıştılar. Böylece Âdem rabbine karşı gelmiş ve yolunu şaşırmıştı." (Taha Suresi, 121. ayet)
↪ Tefsiri: Genellikle müfessirler bu ayetlerle Kur'an'da uyarılara tekrar tekrar yer verildiğini bildiren 113. ayet arasında bağ kurarlar; burada, insanoğlunun ilahi uyarılar karşısındaki hatalı tutumunun ilk atasından beri görülen bir durum olduğuna işaret bulunduğunu belirtirler . Bu sureden önce inen Sad ve A'raf surelerinde Adem'in yaratılması ve İblis'in ilahi buyruğa karşı gelmesi olayına geniş yer verilmiştir. Yine A'raf suresinde Adem'e –yasak ağaca yaklaşmamaları koşuluyla– eşiyle birlikte cennette kalma imkanı verildiğinden, fakat şeytanın kışkırtması sonucu buradan çıkarıldıklarından, ardından da yaptıkları yüzünden derin pişmanlık duyduklarından söz edilmiştir. Aynı konulara farklı bağlamlarda ve farklı üslûplarla değinilmesi, Kur'an'ın hususiyetleri hakkında bilgi sahibi olanlar için yabancı bir durum değildir. Burada önceki değinilerden farklı olarak Adem'in tövbesinin kabul edildiğinden hatta onun seçkin kılındığından yani peygamber olarak görevlendirildiğinden söz edilmektedir.