Arama
Galata Mevlevihanesi
Zaman içerisinde gelenekselleşen ve kültürümüzde önemli derecede yer tutan yapıtlardan biri de Mevlevihanelerdir. Toplumda eğitici ve öğretici merkezler olarak işlev gören bu kurumlardan Beyoğlu'nda bulunan Galata Mevlevihanesi İstanbul'un en eski Mevlevihanesidir. İskender Paşa'nın av çiftliği olarak inşa edilen yapı zamanla büyük ve geniş bir Mevlevihane haline gelir.
🔶 Mevlevihanenin kırlarla ve korularla kaplı olan çevresi zamanla çevresinde oluşan yerleşke vesilesiyle mahallelerle dolar. Levanten zümresi Pera (Beyoğlu) semtini oluşturur. Levanten mahalleleri mevlevîhânenin çevresini kuşatır. Mevlevihane kurulduğu dönemin doğal çevresine ve temsil ettiği kesime de yabancı bir doku içinde sıkışıp kalır.
🔶 Galata Mevlevîhânesi, İstanbul'u ziyarete gelen turistlerin otellerinin bulunduğu Pera'da ikamet eden yabancıların uğrak yerlerinden biri olur. Farklı Batı ülkelerinde basılan gezi yazıları içinde Galata Mevlevîhânesi'nin isminin geçmediği yazı çok azdır. 19. yüzyıl turist rehberleri muhakkak uğranacak yerler arasına Mevlevihane'yi almışlardır.
Mevlevihane'den çıkarılan kısımlar
🔶 1925 yılında tekke ve zaviyeler kapatılır. Böylece Mevlevîhâne'nin ana binası halkevi, su dağıtılmak için yapılan özel mimari bina ise karakol olarak kullanılır.
🔶 1947 yılında belediye tarafından içerisindeki mezarlığın bir kısmı kaldırılarak yerine Beyoğlu Evlendirme Dairesi yapılır, bu dairenin yapılışı sırasında semâhânenin girişinde bulunan ahşap türbeler, harem bölümü, mutfak ve diğer bazı müştemilât ortadan kaldırılır.
Osmanlı döneminde tarikatları denetlemek için alınan önlemler
Mevlevihane'nin iç kısmı
🔶 Galata Mevlevîhânesi 1975'de Divan Edebiyatı Müzesi olarak ziyarete açılır. İsmi değişse de günümüzde hala müze olarak kullanılmaktadır. Mevlevîhânenin etrafındaki türbe ve mezarlıklarda mevlevihanede şeyhlik yapan kimseler ve ailesi bulunur.
🔶 Bahçedeki iki türbeden birinde Halet Efendi diğerinde Şeyh Galib gömülüdür. Halet Efendi türbesi girişte soldadır. Halet Efendi Türbesi'nin karşısında kütüphane bulunur. Kütüphanenin ön kısmında da çeşme yer alır. İki türbe arasında bir su deposu, türbelerin arkasında mezarlıklar giriş kapısının karşısında semahâne ve müze, bahçenin sağ tarafında ise Adile Sultan'ın yaptırmış olduğu şadırvan bulunur.
Şeyh Galib kimdir?
🔶 Şeyh Galib 1757 yılında İstanbul'da doğar. Dedesi Mehmed Efendi de Mevlevîliğe mensup bir zattır. İyi bir eğitim alır, Arapça öğrenir, şiirle ilgilendiği için genç bir yaşta şair olarak tanınır.
🔶 Başlarda Esad mahlasını kullanır. Farklı kişiler tarafından aynı mahlasın kullanıldığını gören Şeyh, Galib adını kullanmaya başlar. 24 yaşında "Dîvan" sahibi olur.
🔶 Konya Mevlâna Dergâhı'nda çileye giren Galip çilesini burda tamamlayamayınca İstanbul' da Yenikapı Mevlevîhânesi'nde tekrar çileye girer ve 'dede' olur. 1791 yılında Galata Mevlevîhânesi'ne şeyh olur, 1792 yılında 'İlhâmî' takma adıyla şiirler yazan ve hat sanatıyla uğraşan hükümdar III. Selim Han'a Galata Mevlevîhânesi'nin tamiri için bir kaside sunar, padişah onun arzusunu yerine getirerek tekkenin tadilatını yapar.
🔶 Hükümdar 1793'te Mevlevîhâne'ye bir şadırvan, 1794'te semâhâne içine padişahların Cuma namazı, bayram namazı ve kandil gecelerinde namaz kıldıkları özel bir bölüm yaptırır. Şeyh Galip 8 yıl Galata Mevlevihanesi'nde postnişinlik yapar. 1799 yılında İstanbul'da vefat eder ve Mevlevihanenin haziresine defnedilir.
Mevlevihane içerisindeki kitabeler
🔶 Mevlevihane'nin içinde farklı yerlerde Osmanlıca kitâbeler bulunmaktadır. Mihrabın başımda bulunan kitabede:
"Allah Celle Celâluhu"
"Küllemâ dehale aleyhâ Zekeriyye'l mihrâb."
"Zekeriyya ne zaman mihraba girse..."
şeklinde Âli İmrân suresinin 37. Ayetinden bir kısım yazılıdır.