Arama
Hayatı ve fikirleriyle Yazıcızadeler
Anadolu'da yaşamış önemli alimlerden olan Yazıcızadeler, eserleriyle Anadolu'ya ve İslam kültürünün hüküm sürdüğü topraklara ilmi anlamda çokça katkılar sunmuş iki isimdir. Yazıcızade Mehmet'in bilhassa Muhammediyye adlı eseri çokça ünlenmiş ve Peygamber Efendimizin (SAV) siyeri olma özelliği ile Müslümanlar için büyük ehemmiyet arz etmiştir. Sizin için Muhammediyye ve Yazıcızadeler'i araştırdık.
🔹 Yazıcızade Mehmet'in babası Yazıcı Salih, Türk edebiyatının ilk Şemsiyye eserini yazan kişidir. Eserini Ankara'da yaşayan Devlet Han ailesinden İskender bin Hacı Paşa'ya ithaf etmesi, onun Ankara'da doğduğu ihtimalini kuvvetlendirir.
Şemsiyye nedir?
Şemsiyye, Yazıcı Salih'in Anadolu'da astroloji ve astronomi üzerine yazıldığı bilinen ilk Türkçe mesnevidir. Eserin başında 1408-1409 yılları arasında yazıldığına dair bilgi bulunur. Mesnevi özelliğini haiz eser, öğretici bir gayeyle ve sade bir dille kaleme alınmıştır.
🔹 VAV TV'de yayınlanan "Göğerenler" programının bu haftaki bölümünde Anadolu'da alim ve ariflerden "Yazıcızadeler" konuşuldu. Programın konuğu Dr. Hanife Dönmez, Yazıcızadeler'in yaşadığı dönem ile ilgili "Yazıcıoğulları'nın yaşadıkları dönem olarak tam da bir geçiş noktasında olduklarını söyleyebiliriz." ifadesini kullandı. Ardından:
"Entelektüel olarak Selçuklu'nun bitip Osmanlı'nın Selçuklu mirası üzerinden yeniden yapılanmaya başladığı, hareketlendiği bir zaman dilimi, siyasi olarak batıya doğru hareketin akınlar şeklinde devam ettiği bir bölge, özellikle Anadolu'da tasavvuf yapılanmasının bugünkü anlamda henüz yerleşmediği bir dönemde yaşıyorlar. Bu geçiş sürecinde bir tasavvufi ortamda söz konusu. Bunun bir berzah zamanı da olduğunu düşünüyorum." sözleriyle konuyu detaylandırarak bu durumun Muhammediyye adlı esere de yansıdığını dile getirdi.
🔹 Eserlerinden yola çıkılarak Yazıcızadeler, eğitimlerini aldıktan sonra Gelibolu'ya geri dönüp, gözde alimler olarak bölgede öğrenci yetiştirirler. Yazıcızade Mehmet ve Ahmet'in Gelibolu'nun entelektüel dünyasını oluşturan iki isim oldukları biliniyor.
🔹 Gelibolu'da deniz kenarında çilehaneleri var, münzevi bir hayat sürdükleri biliniyor. Çok büyük bir kayaya oyulmuş iç içe iki oda şeklinde oluşturulmuş bir yapıda uzun süre vakit geçirirler.
🔹 Yazıcızadeler'in Ahmet ve Mehmet Bîcan (cansız) olarak anılmalarında içe dönmekten, ibadetle meşgul olmaktan bitkin bir dış görünüşe sahip olmalarının etkili olduğu düşünülür.
Gaza ve tasavvuf arasında nasıl bir ilişki vardır?
🔹 Programda Dr. Hanife Dönmez, Yazıcızade kardeşlerin gazalara katıldığından söz etti ve ardından:
"Gaza küçük cihatı ifade ederken tasavvuf ise nefs ile savaşı yani büyük cihatı ifade eder." sözleriyle gaza ile tasavvuf arasındaki bağlantıyı ifade etti.
Mehmet Bîcan'ın eserleri:
↪ Megâribü'z-zamân
Arapça olan eser, beş vakit namaza işaret etmek üzere kainatın yaratılışına, peygamberlere, meleklere, kıyamete, Hakk'ın sözlerine dair beş bölümden oluşur.
↪ Muhammediyye
Üç ana bölümden oluşan eseri Yazıcıoğlu Mehmet, 1446 yılında yazmaya başlar ve 1449 yılında tamamlar. Eser bir siyer özelliği gösterir.
↪ el-Müntehâ
Bu küçük eser, Muhyiddin İbnü'l-Arabî'nin tanınmış eserinin ilk şârihi Müeyyidüddin el-Cendî tarafından yapılan şerhinin ta'lîkātından ibarettir. Mehmet Bîcan, bu esere altmış üç beyitlik Arapça müstezad şeklinde bir Kasîde-i Rabbâniyye ekler.