Arama
Huzur veren Osmanlı geleneği: Temcid-i şerif
Osmanlı'da orucun başlangıcını haber vermek için sahur vaktinde temcid-i şerifler okunurdu. Ramazan'ın ilk on beş gecesinde "Merhaba ya şehr-i Ramazan merhaba!", son on beş gecesinde "Elveda dost elveda!" ifadeleri kullanılırdı. Temcidler, Ramazan ayında son teravihe kadar devam ederdi. Peki, temcidler nasıl okunurdu?
Temcidler bir nevi sahurun bitip imsak vaktinin girdiğini haber verirdi. Kandil ve Kadir gecelerinde temcid okuyanların sayısı artardı. Bu özel günlerde minarenin altında toplanan insanlar okunan temcid hakkında yorumlar yapardı.
Osmanlı'da temcidler, birçok cami ve tekkede üç ayların başlamasıyla beraber okunmasına rağmen Süleymaniye Camii'nde yalnız Ramazan gecelerinde icra edilirdi. Cemaat okunan temcidlerin makamı üzerine musiki münazarası yapardı.
Temcid geleneğinin nasıl başladığına dair farklı görüşler vardır. Bazı görüşlere göre temcid, Bilal-i Habeşi tarafından okunmaya başladı. Bir rivayete göre, Hicri 58 yılında eski Mısır valisi Mesleme bin Muhalled, bazen cami dahilinde itikâfa girdiğinde Hristiyanların gece yarısından sonra çaldıkları nakus sedasından ibadeti esnasında olumsuz etkileniyordu. Bundan dolayı da Havran Emiri Şuraybil bin Amr'ın gece yarısı minareye çıkıp sabahın ilk ışıklarına kadar temcid okurdu.
Osmanlı'nın son dönem âlimlerinden biri olan Mehmed Zihni Efendi, temcid geleneğinin Memlük Hükümdarı I. Baybars'ın oğlu Nasırüddin emri ile başladığını belirtir. Nimet-i İslam adlı eserinde belirttiğine göre temcidler gecenin son üçte birinde okunurdu.
İstanbul'da temcidin üç aylar dışında da pazartesi ve cuma geceleri okunma geleneği bizzat Aziz Mahmut Hüdai tarafından başlatıldı. Öyle ki Aziz Mahmut, temcid için bir vakıf kurmuştu. Bu vakıfın önemi, temcide verilen değer ve uygulamaların belli bir usul ve çerçeve dâhilinde gerçekleşmesinden, kurumsallaşmasını sağlanmasından kaynaklanır. Nasuhi Tekkesi de bu temcidin İstanbul'a ilk defa okunduğu yerlerden biridir.
İstanbul Tophane'de Kadirîhane Tekkesi'nde, Kocamustafapaşa'da Sünbül Sinan Dergâhı'nda, Cerrahpaşa'da Oğlanlar Tekkesi'nde, Eyüp Sultan Camii'nde, Karagümrük'te Hırka-i Şerif Camii'nde, Eğrikapı'da İvaz Efendi Camii ve Tekkesi'nde temcid okunmaktaydı. Süleymaniye Camii'nde sadece Ramazan gecelerinde, Çengelköy Havuzbaşı'nda Kadiriyye'den Şeyh Nevruz'un tekke ve camisinde kandillerde temcid okunduğu nakledilir.
Evin hanımı, ahaliyi rahatsız etmeden kaldırmak için de temcid okurdu. Sahura kalkamayıp temcid okunurken uyananların bir önceki günden kalan pilavı aceleyle ısıtıp yemeleri, "temcid pilavı" deyiminin dilimizde kullanılmasına vesile oldu.