Arama
Huzur veren Osmanlı geleneği: Temcid-i şerif
Osmanlı'da orucun başlangıcını haber vermek için sahur vaktinde temcid-i şerifler okunurdu. Ramazan'ın ilk on beş gecesinde "Merhaba ya şehr-i Ramazan merhaba!", son on beş gecesinde "Elveda dost elveda!" ifadeleri kullanılırdı. Temcidler, Ramazan ayında son teravihe kadar devam ederdi. Peki, temcidler nasıl okunurdu?
İstanbul'da temcidin üç aylar dışında da pazartesi ve cuma geceleri okunma geleneği bizzat Aziz Mahmut Hüdai tarafından başlatıldı. Öyle ki Aziz Mahmut, temcid için bir vakıf kurmuştu. Bu vakıfın önemi, temcide verilen değer ve uygulamaların belli bir usul ve çerçeve dâhilinde gerçekleşmesinden, kurumsallaşmasını sağlanmasından kaynaklanır. Nasuhi Tekkesi de bu temcidin İstanbul'a ilk defa okunduğu yerlerden biridir.
İstanbul Tophane'de Kadirîhane Tekkesi'nde, Kocamustafapaşa'da Sünbül Sinan Dergâhı'nda, Cerrahpaşa'da Oğlanlar Tekkesi'nde, Eyüp Sultan Camii'nde, Karagümrük'te Hırka-i Şerif Camii'nde, Eğrikapı'da İvaz Efendi Camii ve Tekkesi'nde temcid okunmaktaydı. Süleymaniye Camii'nde sadece Ramazan gecelerinde, Çengelköy Havuzbaşı'nda Kadiriyye'den Şeyh Nevruz'un tekke ve camisinde kandillerde temcid okunduğu nakledilir.
Evin hanımı, ahaliyi rahatsız etmeden kaldırmak için de temcid okurdu. Sahura kalkamayıp temcid okunurken uyananların bir önceki günden kalan pilavı aceleyle ısıtıp yemeleri, "temcid pilavı" deyiminin dilimizde kullanılmasına vesile oldu.
Bir kişinin, "Ya hazreti Mevlâm" şeklindeki girişinden sonra üç defa kelime-i tevhid çekilir. Hz. Âdem'den Peygamber Efendimize kadar Peygamber isimleri ve "Âdem Safiyyullah" kısmındaki bestesiyle okunur.
Ardından peygamberlerden bazılarının ismi zikredilir ve Hz. Muhammed'e salât ü selâm getirilir. Daha sonra Allah'ın isimlerini ihtiva eden Kur'an ayetlerinden biri okunur. Bunu bir beyitten ibaret münacat veya na'tın okunması takip eder.
Hep birlikte "ve'l-hamdü li'llâhi rabbi'l-âlemîn" denilip ardından bir kişi tarafından Fatiha çekildikten sonra yine bir kişinin, "Mâ kâne Muhammedün ebâ ehadin ..." veya "Sübhâne rabbike rabbi'l-izzeti ammâ yasifûn ..." diye başlayan ayeti okumasıyla temcîd sona erer.
Ramazan ilahilerinde olduğu gibi temcidlerin güftelerinde de Ramazanın ilk on beş gecesinde "merhaba ya şehr-i Ramazan merhaba!", son on beş gecesinde "elveda dost elveda!" ifadeleri kullanılır.
Temcidlerin belli bir makamı bulunmaz, her gece farklı bir usulde okunurdu. Rast, uşşak, segâh, hicaz, nevâ, hüseynî, acem, acem-aşiran, eviç, muhayyer, şehnaz gibi makamlarının yanında nihavend ve suzinak ilahileri de okunurdu. Anadolu'da ise daha basit bir şekilde icra edilirdi. Bazen naat ve ilahilerle temcid uzatılırdı.