Arama
İcradan hacizli mal almak caiz midir? Merak edilen dini sorular...
İslam, insanların bütün hayatını kapsar. Bundan dolayı da Müslümanların günlük hayatta kendisine gerekli olan dini bilgileri öğrenmesi farzdır. Peki, icradan hacizli mal almak caiz midir? Ticarette kâr haddi var mıdır? Katılım hesabı caiz midir? Kur'an'a el basarak yemin etmek caiz mi? Nazar için okunan dualar nelerdir? Abdest alırken belli duaları okumak şart mıdır?
🔸 İslam'da alım satım akitlerinde kesin bir kâr haddi bulunmaz, piyasa şartlarına bırakılır. Peygamber Efendimiz (sav), fiyatlar artmaya başladığında kendisinden bu duruma müdahale etmesi istendiğinde şöyle buyurdu: "Şüphe yok ki, fiyatları tayin eden, darlık ve bolluk veren, rızıklandıran ancak Allah'tır. Ben sizden herhangi birinin malına ve canına yapmış olduğum bir haksızlık sebebiyle o kimsenin hakkını benden ister olduğu halde, Rabbime kavuşmak istemem." (Ebû Dâvud, İcâre, 15; Tirmizî, Bûyû' 73)
🔸 Hz. Peygamberin (sav), kendisine kurbanlık bir koyun satın alması için para verdiği Hakîm b. Hizâm'ın bir dinara satın aldığı koyunu iki dinara satıp, sonra bir dinara bir koyun satın almasını (diğer bir rivayette bir dinara satın aldığı iki koyundan birisini bir dinara satmasını) kınamamış, üstelik ona hayır duada bulunmuştur (Ebû Dâvûd, Büyû', 28; Tirmizî, Büyû', 34).
🔸 Bundan hareketle âlimler ve fakihler kâr haddinin eşyadan eşyaya fark edebileceğini, bu sebeple de kesin bir takdir yapılamayacağını söylediler (Kâsânî, Bedâi', V, 129).
🔸 Fakat karaborsacıların devreye girerek halkı mağdur ettikleri, özellikle halkın zaruri ihtiyaçları sayılabilecek mallarda aşırı fiyat artışları yaşandığı durumlarda, kamu otoritesinin fiyatlara müdahale etme (narh koyma) yetkisi vardır (Merğînânî, el-Hidâye, VII, 226).
🔸 Aşırı fiyatın tespitinde ise bilirkişilerin günün piyasa şartları içerisindeki belirlemeleri esas alınır.
(x) Fikriyat e-kitapta yer alan Riyazü's Salihin'i okumak için tıklayın
🔸 İslam fıkhında meşru kazanç yollarından biri ortaklıktır. Bunların çeşitleri vardır. Birinde tarafların hepsi sermaye ortaya koyar. Diğer çeşidinde taraflardan biri emek koyup diğeri sermaye koyar.
🔸 Diyanet'in fetvasına göre İslam'ın getirmiş olduğu genel finans, iktisat ve ticaret esaslarına aykırı olmamak kaydıyla kâr-zarar ortaklığı adı altında yürütülen kurumsal ya da bireysel ticari işlemlerde ve bu işlemler sonucunda elde edilen kârın katılımcılar arasında paylaşılmasında dinen bir sakınca yoktur.
🔸 Belirlenen esaslara uygun çalışmaları durumunda, katılım bankalarının kâr hesaplarına para yatırmak ve iştirakçilerine vermiş oldukları kâr payını almak caizdir. Kâr payı oranlarının, banka faizlerine yakın veya eşit olması söz konusu işlemi faize dönüştürmez.
🔸 Vatandaşların katılım bankalarına yatırdığı para ile belirli oranda kar ve zarar ortaklığı kurulur. Parayı yatıran kişi sermayedar, banka emek sahibi oluyor. Bunun sonucunda banka, parayı çalıştırıyor.
🔸 Katılım bankalarının kâr dağıtmak üzere topladıkları paraları fıkhen meşru alanlarda nemalandırmaları gerekir.
🔸 Katılım bankalarının dağıttığı kârın helal olması için ticaret ortaklığını esas alan şu işlemleri yapması gerekir:
➡ Mudarebe: Bir tarafın sermaye vermek, diğer tarafın da bu sermayeyi işletmek ve kârı aralarında anlaştıkları belli bir oranda paylaşmasıdır. Zarar ise işletmecinin kasıt, kusur ve sözleşme şartlarına aykırı davranışı yoksa sermayeden karşılanır.
➡ Murabaha: Bir malın maliyetinin müşteriye bildirilmesini takiben maliyetin üzerine kâr eklenerek satılmasıdır. Örnek verecek olursak, bir malı peşin olarak satın alma imkanı bulmayan bir kimse, herhangi bir katılım bankasına giderek söz konusu malı satın alıp kendisine taksitle satmasını talep eder. Katılım bankası da malı peşin alarak üzerine kâr payı da ekleyip vadeli olarak müşteriye satar. Bu durumda dinen bir sakınca yoktur.
(x) İslam hukukuna göre döviz ve para değişimi
❗ Burada dikkat edilmesi gereken nokta, malın ilk önce katılım bankasına satılması sonra da bankadan müşteriye satılmasıdır. Yani alınan malın faturası, katılım bankasına kesilmeli, daha sonra yapılacak bir akitle de müşteriye satılmalıdır.
➡ Müşareke: Katılım bankaları ile iştirakçilerinin ortaklaşa sermaye koymasını, birlikte iş yapmasını ve meydana gelecek kâr veya zararı paylaşmasını esas alan ortaklık yapmalarıdır. Örneğin tarafların ortak sermaye ile fabrika kurup işletmeleri, inşaat yapmaları gibi.
➡ Makine, teçhizat, taşıt aracı ve benzeri malların, bu mallara ihtiyaç duyan girişimcilere bir kira sözleşmesi çerçevesinde kiralanması, kira süresi bitiminde de önceden belirlenen fiyat karşılığında kiralayan kişiye satılması da fıkhen meşru kabul edilir.
Ancak İslam'ın genel hükümlerine uymayan faiz gibi işlemler ise hangi ad altında ve kim tarafından yapılırsa yapılsın caiz değildir.