Arama
İlim denizinin değerli incisi Cüveyni
İslam tarihi boyunca pek çok alim farklı sıfatlar ve özellikler ile öne çıkmışlardı. Keskin zekası, latif hitabeti ve gönüllere hitap eden dersleri ile Nişabur'un bir ilim merkezi olmasında önemli payı olan İmam Cüveyni; önemli bir müellif, büyük bir müderris ve şartlar karşısında ilmin haysiyetini koruyan duruş sahibi bir alimdi. Fıkıh Usulü ve Kelam sahasında bir üstad olarka kabul edilen Cüveyni, hocaları ve çağdaşları tarafından çokça takdir edilen bir isimdi.
◾ İlimde derinleşmek isteyen ve farklı kaynaklardan kendisini beslemeyi öncelik olarak belirleyen Cüveyni bu sebeple gençliğinden itibaren tahkik yolunu benimsemişti.
Tahkik nedir?
Tahkik araştırma anlamına gelir. İslami ilimlerde araştırma yolu tahkik olarak ifade edilir.
◾ Taklitten uzak kalarak araştırma kökenli kendine has bir ilim yolculuğu şekillendiren Cüveyni, büyük bir sabır ve metanet örneğiydi. Hayatı boyunca en çok koruduğu vasfı hem hoca hem de talebe olarak kalmasıydı.
◾ İlme karşı büyük bir iştiyak ve şevk duyan Cüveyni, zamanının neredeyse hepsini okuma, ilim öğrenme ve talebe okutmaya ayırmıştı. O bu yönleriyle yaşadığı dönemde parmağıyla gösteriliyordu.
◾ Büyük alim titizlikle çalışarak çağlar aşan eserler de telif etti. Fıkıh, Fıkıh Usulü, Kelam, Tefsir, Hadis gibi alanlarda yaptığı çalışmalarla İslam medeniyetine mühim katkılar sağlamıştı.
Cüveyni'nin hocaları
◾ Habbazi
↪ Şeyhu'l Kurra lakabı ile tanınan Habbazi, Buhari'nin meşhur eseri "Sahihi Buhari" için yıllarca yolculuk yapmış bir ilim yolcusuydu. Cüveyni kıraat ilimlerini Habbazi'den almıştı.
◾ el-Mervezi
↪ Yaşadığı dönemde Horasan'daki Şafiilerin önemli bir temsilcisi olan Mervezi İmam Cüveyni'ye nahiv, fıkıh ve usul dersleri okutmuştu.
◾ el-Furani
↪ "el İbane" müellifi el Furani, Merv şehrinin en önemli alimlerindendi.
◾ İsferayini
↪ Meşhur İsferayani'nin oğlu olan bu zat, Fıkıh ve Kelam alanında önemli bir alimdi. Cüveyni Beyhaki Medresesi'nde İsferayini'den ders okudu.
◾ Ebu Muhammed Abdullah el-Cüveyni
↪ Cüveyni ilk eğitimini babası Ebu Muhammed Abdullah el- Cüveyni'den almıştı. Babası oğlunun yetişmesi için büyük ehemmiyet göstermiştir.
Cüveyni'nin talebeleri
◾ Gazali
↪ Hüccetü'l İslam İmam Gazali, Cüveyni'nin en önemli talebelerinden biriydi. Cüveyni'nin ilmi çizgisi Gazali ile beraber geniş kitlelere ulaştı.
◾ İbnü'l Kuşeyri
↪ Büyük alim Kuşeyri'nin oğlu olan zat, babasını vefatının ardından İmam Cüveyni'ye talebe olmuştu.
◾ Keyaherrasi
↪ İkinci Gazali olarak görülen Keyaherrasi bu kişinin sıfatıdır. Künyesi Ebu'l Hasan olan Keyaherrasi "Şifâu'l Müsterşidin, Ahkamu'l-Kur'an" başlıklı iki mühim esere imza atmıştı.
◾ Ebu'l Kasım Hakimi
↪ Gazali'nin yakın arkadaşı olan Hakimi, Cüveyni'nin fıkıhta yetiştirdiği önemli bir talebesidir.
◾ Havafi
↪ Münazaralardaki başarıları ile tanınan Havafi, Cüveyni'nin gözde talebelerinden biri olmasının yanında Tus kadılığını da ifa etmişti.
Ünlü alimlerin Cüveyni hakkındaki sözleri
◾ Ebu İshak eş-Şirazi:
↪ "Bu imâm'dan (Cüveynî) faydalanınız. Çünkü o, bu zamanın saygın bir ferdidir"."
◾ Ebu Osman Abdurrahman es-Sabuni:
↪ "Allah bu imâmdan hoşlanılmayan (mekarih) şeyleri kaldırmıştır. O, bu gün İslam'ın gözbebeğidir ve güzel konuşmasıyla onu savunandır."
◾ Ebu Said et-Taberi:
↪ "Ona İmâmu'l-Harameyn lakabının verildiği söylenmiştir. Halbuki o çeşitli ilimlerdeki fazilet ve üstünlüğünden dolay Horasan ve Irak'ın da imâmıdır."
◾ Zehebi:
↪ "Ünlü imamlardan, alemdeki zeki kimselerden, ilmin kapılarından biri…"
◾ Taşköprüzade:
↪ "İmâm, Şeyhu'l-İslam, derin bir deniz, müdakkik, muhakkik, usûlcü, mütekellim, beliğ, edip, muhakkiklerin süsü, imâmların imâmı, şehirlere ve ovalara ulaşan bir şöhrete sahip… O bir denizdir, ilmi de o denizin içindeki değerli incilerdir. O semadır, kainata verdiği faydalar da parlayan yıldızlardır."