Arama
İlim denizinin değerli incisi Cüveyni
İslam tarihi boyunca pek çok alim farklı sıfatlar ve özellikler ile öne çıkmışlardı. Keskin zekası, latif hitabeti ve gönüllere hitap eden dersleri ile Nişabur'un bir ilim merkezi olmasında önemli payı olan İmam Cüveyni; önemli bir müellif, büyük bir müderris ve şartlar karşısında ilmin haysiyetini koruyan duruş sahibi bir alimdi. Fıkıh Usulü ve Kelam sahasında bir üstad olarka kabul edilen Cüveyni, hocaları ve çağdaşları tarafından çokça takdir edilen bir isimdi.
Cüveyni'nin hocaları
◾ Habbazi
↪ Şeyhu'l Kurra lakabı ile tanınan Habbazi, Buhari'nin meşhur eseri "Sahihi Buhari" için yıllarca yolculuk yapmış bir ilim yolcusuydu. Cüveyni kıraat ilimlerini Habbazi'den almıştı.
◾ el-Mervezi
↪ Yaşadığı dönemde Horasan'daki Şafiilerin önemli bir temsilcisi olan Mervezi İmam Cüveyni'ye nahiv, fıkıh ve usul dersleri okutmuştu.
◾ el-Furani
↪ "el İbane" müellifi el Furani, Merv şehrinin en önemli alimlerindendi.
◾ İsferayini
↪ Meşhur İsferayani'nin oğlu olan bu zat, Fıkıh ve Kelam alanında önemli bir alimdi. Cüveyni Beyhaki Medresesi'nde İsferayini'den ders okudu.
◾ Ebu Muhammed Abdullah el-Cüveyni
↪ Cüveyni ilk eğitimini babası Ebu Muhammed Abdullah el- Cüveyni'den almıştı. Babası oğlunun yetişmesi için büyük ehemmiyet göstermiştir.
Cüveyni'nin talebeleri
◾ Gazali
↪ Hüccetü'l İslam İmam Gazali, Cüveyni'nin en önemli talebelerinden biriydi. Cüveyni'nin ilmi çizgisi Gazali ile beraber geniş kitlelere ulaştı.
◾ İbnü'l Kuşeyri
↪ Büyük alim Kuşeyri'nin oğlu olan zat, babasını vefatının ardından İmam Cüveyni'ye talebe olmuştu.
◾ Keyaherrasi
↪ İkinci Gazali olarak görülen Keyaherrasi bu kişinin sıfatıdır. Künyesi Ebu'l Hasan olan Keyaherrasi "Şifâu'l Müsterşidin, Ahkamu'l-Kur'an" başlıklı iki mühim esere imza atmıştı.
◾ Ebu'l Kasım Hakimi
↪ Gazali'nin yakın arkadaşı olan Hakimi, Cüveyni'nin fıkıhta yetiştirdiği önemli bir talebesidir.
◾ Havafi
↪ Münazaralardaki başarıları ile tanınan Havafi, Cüveyni'nin gözde talebelerinden biri olmasının yanında Tus kadılığını da ifa etmişti.
Ünlü alimlerin Cüveyni hakkındaki sözleri
◾ Ebu İshak eş-Şirazi:
↪ "Bu imâm'dan (Cüveynî) faydalanınız. Çünkü o, bu zamanın saygın bir ferdidir"."
◾ Ebu Osman Abdurrahman es-Sabuni:
↪ "Allah bu imâmdan hoşlanılmayan (mekarih) şeyleri kaldırmıştır. O, bu gün İslam'ın gözbebeğidir ve güzel konuşmasıyla onu savunandır."
◾ Ebu Said et-Taberi:
↪ "Ona İmâmu'l-Harameyn lakabının verildiği söylenmiştir. Halbuki o çeşitli ilimlerdeki fazilet ve üstünlüğünden dolay Horasan ve Irak'ın da imâmıdır."
◾ Zehebi:
↪ "Ünlü imamlardan, alemdeki zeki kimselerden, ilmin kapılarından biri…"
◾ Taşköprüzade:
↪ "İmâm, Şeyhu'l-İslam, derin bir deniz, müdakkik, muhakkik, usûlcü, mütekellim, beliğ, edip, muhakkiklerin süsü, imâmların imâmı, şehirlere ve ovalara ulaşan bir şöhrete sahip… O bir denizdir, ilmi de o denizin içindeki değerli incilerdir. O semadır, kainata verdiği faydalar da parlayan yıldızlardır."
İmam Cüveyni'nin kişiliği
◾ Cüveyni mütevazı bir kişilik ve hassas bir kalbe sahipti. Ömrünü ilim yoluna adadığı için gözü kitaplardan ve ders halkalarından başka bir şey görmezdi. Öyle ki sürekli olarak okuduklarından insanlara aktarırdı.
◾ Cüveyni ellili yaşlarında iken çevresindekilerin ayıplamalarına aldırmadan Ebu'l Hasan Mücaşii'nin ders halkasına katılarak "İksiru'z-Zeheb fi Sanaâti'l-Edeb" eserini okumuştu. Bu hadise Cüveyni'nin ilmi karakterini ve tevazusunu en güzel şekilde gösteren bir örnekti.
◾ Şafii mezhebinde Kelam ve Fıkıh Usulü hususunda "imam" denildiğinde Cüveyni kast edilirdi. Çünkü o, en çok kendisini bu alanlarda geliştirmişti. Lakin diğer alanlara dair okumalarını vefatına dek sürdürmüştü.
◾ En bilinen talebesi İmam Kuşeyri'yi karşısına alarak sohbet eder, fikirlerini öğrenirdi. Hatta bu sohbetler esnasında feraiz meselesine dair bazı sorular sorar ve öğrencisinden öğrenmeyi önemserdi.