Arama
İslam mimarisinin çekirdek kavramı: Mekan
Fetihler vasıtasıyla farklı kültür ve medeniyetlerin sanat yaklaşımları ile iletişim kuran İslam medeniyeti, kendine has bir sanat dili ve geometrisi oluşturur. Maddiyatın ötesine geçen İslam sanatı, sade ve grafiksel bir yorumla mekanın içinde kendini ifade eder. İslam mimarisinin gelişmesi ve ilerlemesiyle bu kavram tecessüm ederek mimarinin kalbine yerleşir. Peki, İslam mimarisi mekanı nasıl inşa eder?
💠 Gözle görülen maddi dünyanın yok olacağı, fani olduğu algısı sanatı temaşa eden insana, görünen alemin arkasında manevi ve gizli bir mutasarrıfı yani tasarruf sahibi birisi olduğunu haber verir ve sanat bu düşünce üzerine tecessüm eder.
💠 Ayrıca bu bakış açısı, mekana girecek, mekanı deneyimleyecek ve hayatını mekanda tecrübe edecek insana, maddi bir alemle beraber manevi bir sahayı da gözlemleme şansı verir.
💠 İslam sanatının soyut ve geometrik üslubu görsel olarak mekan üzerinde vücut bulur. Dolayısıyla mekan, hayatın bizzat yansıdığı yaşam alanına dönüşmeye başlar.
💠 Mekan insanın zihninde şekillendirdiği biçimi, daha öznel bir zemine aktardığında esas somutlaşmış fikre dönüşür. Medeniyetimiz bu hakikati kanıtlar.
💠 İslam sanatı, maddi bir şekle ve cisme bürünerek yapıların birimlerine veya bir ifadeye dönüşerek İslam eserlerinin bünyesine mekan olarak yerleşir.
💠 Mekan, İslam sanatını ve ideolojisini yansıtmada önemli bir ifade şekli olarak bazen mimari elemanlarla sınırlandırılan, bazen bir ağaç, bir duvar ile belirlenen, bazen de deneyimleyicisinin tahayyülüne bırakılarak nesneleştirilen bir simgeye dönüşür.
İslam sanatları kimden etkilendi?
💠 Peygamber Efendimiz'in (SAV) ilk inşa ettiği Kuba Mescidi mescitlerde üstü açık ibadetin edildiği ana yer olarak şekillenen mekan, sınırları duvarlarla çevrilmiş, üstü açık bir alandı. Resulullah Efendimiz (SAV) bir mekan olarak bu kavramı hem nesneleştirmiş, hem de İslam'ın sade, doğru ve net yapısını bu eserle cismani bir yapıya döndürmüştü.
💠 Peygamberimizin (SAV) örneğini koyduğu bu ilk üslup İslam mimarisinde mekanın temelini oluşturur, onun ardında gelecek İslam eserlerine örnek teşkil eder.
Bilgi notu:
İslam mimarisinde mekan her zaman kapalı, örtülü, çevrili bir yapıyı ifade etmez. Mekan aynı zamanda tamamen açık veya bir bölümü açık bir alanda olabilir. Esasen mekanı tanımlayan oraya ait bir faaliyet ve sanatın olmasıdır.
💠 Zamanla kültürün, sanatın, resmin farklı medeniyetlerle olan iletişimle gelişmesi sonucu geniş bir boyuta taşınan İslam sanatı, mekanı da beraberinde geliştirir ve değiştirir.
💠 Mekan farklı coğrafyaların koşullarından da etkilenerek yeni form, biçim ve ifadelere dönüşür. Üstü açık örtü zamanla kapalı bir forma, çatıya ve kubbeye dönüşür.