Arama
İslam mimarisinin çekirdek kavramı: Mekan
Fetihler vasıtasıyla farklı kültür ve medeniyetlerin sanat yaklaşımları ile iletişim kuran İslam medeniyeti, kendine has bir sanat dili ve geometrisi oluşturur. Maddiyatın ötesine geçen İslam sanatı, sade ve grafiksel bir yorumla mekanın içinde kendini ifade eder. İslam mimarisinin gelişmesi ve ilerlemesiyle bu kavram tecessüm ederek mimarinin kalbine yerleşir. Peki, İslam mimarisi mekanı nasıl inşa eder?
💠 İslam sanatı, maddi bir şekle ve cisme bürünerek yapıların birimlerine veya bir ifadeye dönüşerek İslam eserlerinin bünyesine mekan olarak yerleşir.
💠 Mekan, İslam sanatını ve ideolojisini yansıtmada önemli bir ifade şekli olarak bazen mimari elemanlarla sınırlandırılan, bazen bir ağaç, bir duvar ile belirlenen, bazen de deneyimleyicisinin tahayyülüne bırakılarak nesneleştirilen bir simgeye dönüşür.
İslam sanatları kimden etkilendi?
💠 Peygamber Efendimiz'in (SAV) ilk inşa ettiği Kuba Mescidi mescitlerde üstü açık ibadetin edildiği ana yer olarak şekillenen mekan, sınırları duvarlarla çevrilmiş, üstü açık bir alandı. Resulullah Efendimiz (SAV) bir mekan olarak bu kavramı hem nesneleştirmiş, hem de İslam'ın sade, doğru ve net yapısını bu eserle cismani bir yapıya döndürmüştü.
💠 Peygamberimizin (SAV) örneğini koyduğu bu ilk üslup İslam mimarisinde mekanın temelini oluşturur, onun ardında gelecek İslam eserlerine örnek teşkil eder.
Bilgi notu:
İslam mimarisinde mekan her zaman kapalı, örtülü, çevrili bir yapıyı ifade etmez. Mekan aynı zamanda tamamen açık veya bir bölümü açık bir alanda olabilir. Esasen mekanı tanımlayan oraya ait bir faaliyet ve sanatın olmasıdır.
💠 Zamanla kültürün, sanatın, resmin farklı medeniyetlerle olan iletişimle gelişmesi sonucu geniş bir boyuta taşınan İslam sanatı, mekanı da beraberinde geliştirir ve değiştirir.
💠 Mekan farklı coğrafyaların koşullarından da etkilenerek yeni form, biçim ve ifadelere dönüşür. Üstü açık örtü zamanla kapalı bir forma, çatıya ve kubbeye dönüşür.
💠 İslam sanatının geometrik penceresiyle belirli bir şekle dönüşen mekanlar, dinimiz İslam'ın temel kavramlarıyla kaynaşarak çeşitli zenginlikleri içerisine giren, gören, deneyimleyen herkese hissettirir. İslam'ın kalbi tatmin edişi, ruhu besleyişi mekana geniş ve müferrah bir üslup olarak yansır.
💠 İslam mimarisinde mekan, Allah'ın (CC) kuluna değer verdiğine ve onu yeryüzüne temsilci olarak gönderdiğine işaret edercesine, insanın varlığına hürmet eder bir nitelikte yapıları oluşturur.
💠 İslam medeniyeti erdem ve ahlakıyla sanatta benzersiz bir güneş gibi açtığı gibi, mekan kavramı da İslam sanatında filizlenerek büyür ve hayatta yerini alır.
💠 Mekan öğüt veren bir alim, Cenab-ı Hakk'ı hatırlatıcı bir dost, mümine rehberlik eden bir yoldaş olarak İslam'ı temsil eden yegane bir sembol olur.
💠 Mekan, İslam mimarisinde öyle bir yer ve dil edinir, öylesine anlamlı bir kilit unsura dönüşür ki İslam yapıları mekanın bu tanımlı ve özgün kavramı olmadan sadece maddi unsurlardan oluşan bir yığına dönüşür.
💠 İslam mimarisindeki göze ve gönle hitap eden üslup, mekana verilen hürmet ve ehemmiyete dayanır.