Arama
İslam mimarisinin tacı camilerin bölümleri
İslam aleminin nişaneleri, birlik ve beraberliğin sembolü camilerimiz… Herkesin üzerindeki makam ve unvanı bırakıp abd olarak Rabbine kulluk ettiği, kardeşliğin ve sevginin hasıl olduğu kubbesi altında manevi şifayı bulduğu mabedlerimiz… Eşiğinden herkesin geçtiği, İslam aleminin en güzel meskeni olan camilerimiz, ilk inşa edildiği günden bu yana çeşitli formlar kazandı ve günümüzdeki halini aldı. Maneviyatın ve estetik zevkin doruklarını yaşatan mabedlerimizinbu gelişimine beraber tanık olalım…
💠 Tebliğle beraber Müslümanların sayısı gün geçtikçe artar. Peygamber Efendimiz (SAV) kabile ve mahalleler içinde de ayrı mescitler inşa edilmesini emreder. Kısa bir süre sonra Medine ve çevresinde birçok mescit inşa edilir. İslam tarihçisi Belâzürî'ye göre ise Mescid-i Nebevî ve Mescid-i Kubâ dışında Medine'de dokuz mescid daha bulunur. Bu mescitlerde vakit namazları kılınmakla beraber o dönemlerde cuma namazları ise sadece Mescid-i Nebevî'de kılınır.
(Ensâb, I, 273)
💠 İslamiyet'in yayılmasıyla beraber Medine dışında ve fethedilen bölgelere birçok cami ve mescit inşa edilir. Hemen hemen her kabilede olan mescitler adeta İslamiyet'in bir nişanesi olur ve bu bölgelerin küfürden sakındığına işaret eder. Bazı kabileler eski medetlerini yıkıp aynı yerde mescitler inşa eder. İslamiyet'in farklı bölgelere yayılmasıyla da mescitler ufak gelir ve daha büyük camiler inşa edilir.
CAMİ VE MESCİD KAVRAMLARI
➡ Kur'an-ı Kerim, hadisler, eski yazma eser ve İslam kaynaklarında mescit sözcüğü, camii yerine kullanır. Arapça secde edilen yer anlamında sücud kökünden gelen mescid, "eğilmek, tevazu ile alnı yere koymak" manasına gelir. Günümüzle karşılaştırıldığında camiye oranla daha sade ve küçük yerlere mescid denir.
➡ Cami ise Arapça toplayan, bir araya getiren anlamında "cem" kökünden gelir. Mescidlere oranla içinde cuma namazı kılınır ve hatibin hutbe okuması için minber bulunur. Fakat Mescid-i Harâm, Mescid-i Nebevî, Mescid-i Aksâ gibi önemli yerlerin isminde mescit olsa de buralar cami olarak kabul edilir.
CAMİ VE BÖLÜMLERİNİN FONKSİYONLARI
➡ Camiler, İslam alemi için her daim sosyal ve sosyokültürel açıdan çok önemli olmuşlardır. Asli görevi ibadethane olsa da camiler ilk zamanlar idare, eğitim- öğretim merkezleri olarak kullanılmıştır. Daha sonraları askeri, siyasi, hukuk ve devlet müessesi olarak da önemli işlerin merkezi haline gelmiştir.
➡ İslamiyet'in tebliğ edildiği ilk zamanlar cami ve mescitler birer eğitim ve öğretim merkezidir. Müslümanlar buralara gelir ve Peygamber Efendimiz'den (SAV) dinin vecibeleri hakkında bilgi alırdı. Aynı şekilde mescitte Kur'an-ı Kerim, belagat ve okuma yazma öğretilir Müslümanlar ilimle haşır neşir olurdu. Müslümanlar Kur'an-ı Kerim'in ilk emri olan "Oku!" ayetini gerçek manasıyla camilerde yaşamaya çalışmışlardır.
➡ İAdeta canlı hayatın bir yaşam merkezi olan cami ve mescitlere kadın, erkek, çocuk her yaştan insan gelir ve Peygamber Efendimiz'in (SAV) sohbet halkalarına katılırdı. Cahiliye döneminde sosyal hayat ve ilimden mahrum bırakılan kadınlar da burada ilim öğrenmeye ve haklarını savunmaya başlamışlardı. Kısa sürede sosyal hayat içinde barış ve huzuru kuşatan bir ortam meydana geldi ve insanlar İslamiyet'in getirdiği hüküm ve kaidelere uygun yaşamaya gayret etmişlerdir.
➡ Aynı şekilde ilk zamanlar müşriklerle olan mücadelelerde ve barış anlaşmalarında camiler Peygamber Efendimiz (SAV) ve Sahabelerin istişare, cihad ve diğer devlet konularını konuştukları bir idare merkezi haline gelmişti. Özellikle savaş zamanlarında burada konuşulur ve karara varılırdı. Karar mercii ve devlet adamı görevi de olan Peygamber Efendimiz (SAV) kendisine sürekli danışılan biri olarak devlet yönetim merkezlerinden olan Darüliadare'yi de Mescid-i Nebevi etrafında inşa etmiştir. Bu diğer İslam devletleri tarafından da sonradan uygulanmıştır.
➡ Emeviler dönemiyle beraber yeni bir format kazanan camiler hem mimari hem de fonksiyon olarak farklılaşır. Nübüvvet ve Hulefâ-yi Râşidîn dönemlerinde daha sade ve gösterişsiz bir şekilde imar edilen camiler bu dönemden sonra farklı boyutlarda ve inceliklerde inşa edilir.
➡ İlerleyen süreçlerde camilerin etrafında şekillenen medrese ve vakıflarla beraber camiler, şehrin merkezinde önemli bir konuma yerleşir. Emeviler ve Abbasi dönemiyle beraber camiler saltanatın da gücünü gösterdiği bir alan haline gelmiştir. Osmanlı'da da Selatin Camii olarak geçen bu gelenekle beraber camiler İslam mimarisinin en güzel örneklerini teşkil etmiştir. Dış avlusunda revakları ve iç alanında minber ve süsleme sanatlarıyla bir uyum sağlamıştır