Arama
İslam'da bilginin kaynakları
Yüce yaratıcımız Allah Teala bizlere en doğru bilgileri ve hakikatları Kur'an'da açıkça belirtir. Allah Teala yüce kitabımız Kur'an'da emir ve yasaklarını açıkça zikrederek bizlere iyi bir insan ve Müslüman olmanın detaylarını incelikle açıklar. Bizlere hidayet sahibi olmaya giden en doğru yolu gösterir. Peki İslam'da Kur'an-ı Kerim dışında başka bilgi kaynakları var mıdır?
🔴 Bilgiye ulaşmada bize yardımcı olan bu araçların kendileri güvenilir iken, güvenilir olmamasının sebebi doğru bir biçimde kullanılmamalarıdır. İletişim araçları yalan söylemez. Ama insanlar yalan söyleyebilir ve iletişim araçlarını yalanlarına aracı olarak kullanabilirler.
🔴 Kâfirlerin, hatta fâsıkların verdiği haber ve bilgiyi, araştırmadan, kesin ölçülerimizle test etmeden, bilgi kaynağı olarak kabul ve tasdik etmemiz Kur'ân-ı Kerim'e ters düşer. Bu konu ile ilgili Hucurat suresi 6. ayette şöyle buyrulur:
"Ey iman edenler! Eğer bir fâsık size bir haber getirirse onun doğruluğunu araştırın. Yoksa bilmeden bir topluluğa kötülük edersiniz de sonra yaptığınıza pişman olursunuz."
🔴 Bilginin ilim sayılıp bize yararlı olabilmesi için kaynağına bakılmasının, güvenilir olup olmadığının araştırılması şarttır. Mütevatir haber, çok sayıda güvenilir kişinin verdiği doğru haber olduğundan dolayı doğru bilgi olarak nitelendirilebilir. Coğrafya ve tarih ile alakalı bilgilerin çoğu bu türden bilgilerdendir.
Mütevatirin (tevatür) üç şartı vardır:
1. Haberler sağlam duyu organlarına dayanmalı, efsane, mitoloji kökenli olmamalıdır.
2. Haberi aktaranlar arasında ittifak bulunmalıdır.
3. Kesin dinî hükümlere ve akla aykırı olmamalıdır.
🔴 Sağlam duyularımız; görme duyusu göz, işitme duyusu kulak, koklama duyusu burun, tatma duyusu dil, hissetme duyusu deri dediğimiz duyu organlarımızdaki algılarımızdan oluşur. Selim hisler denmesinin sebebi, bu organların sağlam ve sağlıklı olmaları gerektiği içindir. Bu duyu organlarımız aracılığıyla herhangi bir yiyeceği tattığımızda acı, tatlı veya tuzlu olduğuna, bir şeyi içtiğimizde sıcak-soğuk olduğuna, bir cisme vurunca sert ya da yumuşak olduğuna, belli bir mesafedeki cismin uzak, yakın ya da kısa-uzun olduğuna karar verebiliriz.
🔴 Duyu organlarıyla elde ettiğimiz bilgiler sınırlıdır. Çünkü, gözlerimiz ancak belirli mesafedeki cisimleri görebilirken x ışınlarını ve mor ötesi ışınlarını göremez. Kulaklarımız ancak belirli frekanslarda sesleri duyabilir, derimiz gözle görülebilen cisimleri hisseder. Burnumuz belirli mesafeden koku alabilirken gözlerimiz, 390 - 760 milimikron boyunda olan dalgaları alabilecek duyarlıktadır. Kulak da her titreşimi hissedemez. Ses dalgalarının frekansları binlerce hertz olabilir. Kulağın işitebileceği frekanslar ise 20 - 2000 hertz arasındadır.
📌Milimikron nedir?
Bir milimetrenin milyonda birine denir.
🔴 Duyu organlarımız, duyarlılık derecesinin altında veya üstünde olan olayları algılayamaz. Duyularımız, kendi algılarına giren ve kapasitelerinin yettiği olaylar hakkında bizi bilgilendirir. Modern psikolojide araştırılan algı yanılsamaları da duyularla elde edilen bilgilerin değeri konusunda bu bilgileri destekler.
🔴 Yani sağlıklı duyu organları, sağlam ölçütler ışığında bilgi kaynaklarımızdandır. Ama verdikleri bilgiler bu duyu organlarının kapasiteleriyle sınırlıdır. Duyu organlarımızla algılayamadığımız şeyler de vardır. Melek, cin, şeytan gibi varlıkları duyu organlarımızla algılayamamamız, onların yok olduğunu ispatlamaz.
🔴 Akıl, felsefe ve mantık kavramı olarak "varlığın hakikatini idrak eden maddî olmayan ama maddeye etki eden basit bir cevher, maddeden şekilleri soyutlayarak kavram haline getiren ve kavramlar arasında ilişki kurarak önermelerde bulunan, kıyas yapabilen güç" anlamına gelir.
🔴 Kur'ân-ı Kerîm'e göre insanı insan yapan, onun her türlü davranışına anlam kazandıran ve ilâhî buyruklar karşısında insanın yükümlülük ve sorumluluk altına girmesini sağlayan akıldır. Yüce kitabımız Kur'an-ı Kerim'de akıl sözcüğü, kırk dokuz yerde fiil şeklinde geçer. Bu ayetlerde genelde "akletme"nin yani aklı kullanarak doğru düşünmenin ne kadar önemli olduğu üzerinde durur. İslam terminolojisinde akıl, "bilgi edinmeye yarayan bir güç" ve "bu güç ile elde edilen bilgi" şeklinde tarif edilir.