Arama
İslam'da cihad ve şehadet anlayışı
Yüce Rabbimiz, Kur'an-ı Kerim'de Allah'a ve Resulü'ne iman eden kimselerin, mallarıyla ve canlarıyla Allah yolunda cihad ettiklerini anlatmıştır. Cihadın gerçek anlamını kavrayan müminler olmak için ayet ve hadisler ışığında, İslam'da cihad ve şehadet anlayışına dair bilgileri derledik.
💠Şehadet kelimesinde, Allah (cc) ve Resulü (sav) hakkındaki iman ve inanç duyguları itiraf edildiği, dile getirildiği için, ona şehadet kelimesi denmiştir. Şehadet kavramı yedi âyette fiil kalıplarıyla, iki âyette şâhid ve on dokuz âyette şehîd biçiminde Allah'a nisbet edilmiş, bir âyette zât-ı ilâhiyye ism-i tafdîl ile "en büyük şâhid" (ekberu şehâde) diye nitelendirilmiştir.
💠Yüce Allah, Kur'an'da: "(O gün) şahidlik edene, şahidlik edilene (görenlere ve görülenlere) andolsun ki" (el-Bürûc, 85/3) diye buyurarak şahâdetin önemine işâret buyurmuştur.
💠 Şehadet kavramı Allah'ı niteleme bağlamında başka hadis rivayetlerinde de yer almaktadır. "Allah yolunda öldürülmek" şeklinde de ifade edilmiştir (Bakara, 2/154). Âlimler, şehîd isminin temel manasının "bilen" olduğu ve şâhidden daha zengin bir muhtevaya sahip bulunduğu hususunda ittifak etmiştir. Şehîd "müşahede yoluyla meydana gelmiş ilme sahip olan varlık" demektir. Buradaki müşahede Ebû Bekir İbnü'l-Arabî'ye göre işitme dışındaki duyu vasıtalarıyla elde edilen bilgidir.
💠Gazali de asıl anlamı "bilen" olan şehîd ile muhteva yakınlığı içinde bulunan diğer ilâhî isimlerin özelliklerini şöyle belirtmiştir: "İlim kavramı kayıtsız olarak düşünüldüğünde alim ismi, bâtıni hususlara nisbet edildiğinde habîr, zâhirî konulara izâfe edildiğinde ise şehîd isimleri kullanılır."
💠 Humeyd diyor ki, "Enes b. Mâlik'ten (ra) işittiğime göre, Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurmuştur:
'Ölüp de Allah katında hayırlı bir mertebeye erişen kullar içinde, şehitten başka hiç kimse kendisine içindekilerle birlikte dünya verilecek olsa bile yeniden dünyaya gelmek istemez. Şehit, şehitliğin ne kadar üstün bir mertebe olduğunu gördüğü için, dünyaya dönüp bir kez daha şehit olmayı arzular.' " (Buhârî, Cihâd, 6)
💠 Birçok ayette şehitliğin önemine ve Allah katındaki değerine dikkat çekilmiştir. Mesela, "Allah yolunda öldürülenlere ölüler demeyin. Zira onlar diridir, fakat siz farkında değilsiniz" (el-Bakara 2/154); "Sakın Allah yolunda öldürülenlerin ölü olduklarını sanma! Onlar diridir ve Rableri katında rızıklara mazhar olmaktadır" (Âl-i İmrân 3/169); "Allah yolunda öldürülenlere gelince Allah onların amellerini zayi etmez (…) Allah onları kendilerine tanıtmış olduğu cennete koyacaktır." (Muhammed 47/4-6) mealindeki ayetlerde bu husus vurgulandığı gibi bazı ayetlerde şehidlerin Allah katındaki derecesinin peygamberler ve sıddıklardan sonra geldiği ifade edilmiştir.
💠 Bir seferinde Hz. Peygamberin (sav) "Siz kimi şehit sayıyorsunuz?" sorusuna sahabenin "Allah yolunda öldürülenler şehittir" diye cevap vermeleri, onların da şehitliği bu dar manada anladıklarını veya kelimenin önceleri böyle anlaşıldığını göstermektedir.
💠Hz. Peygamber (sav), aldığı bu cevap üzerine şehit kelimesinin kapsamının daha geniş olduğunu belirtip "Kim Allah yolunda öldürülürse şehittir. Kim Allah yolunda ölürse şehittir. Kim tâûn (vebâ, bulaşıcı hastalık) sebebiyle ölürse şehittir. Kim karın (hastalığı) sebebiyle ölürse şehittir" demiştir.