Arama
İslam’da gaza, cihad, fetih ve şehadet kavramları
Fani dünyada yaşam mücadelesi verirken, huzur ve barış içinde yaşayabilmek için akıl, ilahi vahiy ve peygamberler bize rehberlik eder. Akıl, doğru işlerde ve hakka uygun olarak kullanılmadığı; ilahi vahiy ve peygamber gibi anlamı yüce kavramlar doğru anlaşılmadığı zaman hedefe ulaşılamaz; güven ortamı sağlanamaz. İslam'da gaza, cihad ve fetih kavramları hakkında kısa, anlaşılır bilgiler derledik.
✔ Beyliklerin ortaya çıktığı 13. yüzyıl sonları ile 14. yüzyıl başlarında İslâmiyet'i yaymak, Müslümanların yönetimindeki toprakları yahut nüfuz alanını genişletmek gibi gayretler uğrunda akınlara katılmak ve "cenk etmek" anlamını kazansa da ilerleyen dönemlerde cihad ile eş anlamlı olarak anılmaya başlandı.
"Ey peygamber! Kafirlere ve münafıklara karşı cihat et ve onlara karşı çetin ol..."
Tevbe, 9/73¸ Tahrîm, 66/9
✔ Osmanlı tarihlerinde ilk beylere gazilik unvanı atfedildi. Gazâ ve gazi kelimeleri 15. yüzyıldan önce Anadolu'da yaygın olarak kullanılmıyordu. Gerçekten Osmanlılarla ilgili kaynaklara bakıldığında, Ahmedî'nin İskendernâme'sine kadar gazâ kavramına rastlanmadığı görülür.
✔ Gazi, Kur'ân-ı Kerîm'de çoğul olarak "el-Guzzât" şeklinde iki yerde geçer. Anadolu'nun İslamlaşmasında "Ahîyân-ı Rum", "Bâcıyân-ı Rum" ile birlikte "Gâziyân-ı Rum"un gibi oluşumların da büyük hizmetleri görülmüştür.
✔ Cihan devletinin oluşmasıyla birlikte gazâ kavramı merkezî konumunu yitirmiştir. Ancak Osmanlılar'ın çeşitli savaşlarını anlatan eserlere "gazavatnâme" denmesi, bazı sultanlara askerî başarıları bağlamında "gazi" diye hitap edilmesi geleneği sürdürülmüştür.
✔ Tımışvarlı Gazi Âşık Hasan adlı saz şairinin bir türküsünde kelime şöyle geçer: "Gaziler başına takıp çelengi / Kırardı Nemçe'yi, Macar Frengi / Neylesin kulların edemez cengi / Hâl ü hatırları sorulmayınca."
✔ Fetih kavramı ise açma, yol gösterme, hüküm verme, galibiyet ve zafere ulaştırma anlamları taşır. İslâm'da cihad anlayışına uygun olarak, Müslümanların gayri müslimlerden gerçekleştirdikleri toprak kazançlarını istilâ ve sömürü savaşlarından ayırmak amacıyla kullanılmıştır. Kaynağı da Müslümanların geçmiş ve gelecekteki maddî-mânevî zaferlerinden bahseden Feth sûresidir.