Arama
İslami açıdan aile hayatının esasları: Ayet ve hadisler ışığında aile...
İnsan, ihtiyaçlarını karşılayabilmek adına toplu yaşama gereksinimi duyan bir varlıktır. Bir toplumu oluşturan en temel yapıtaşı ise ailedir. Aile, İslam dini ile yeniden tanımlanan ve yapılanan bir kurumdur. İslam'ın tebliği ile birlikte aileyi korumaya ilişkin sorumluluklar, emir ve yasaklar belirlenmiş; Peygamber Efendimiz (SAV), başta kendi yaşamı olmak üzere müminlere aile hayatı konusunda örnek olmuştur.
İslam dini, evlilik konusunda da kadının haklarını korumayı amaçlamıştır. Belli bir dereceye kadar kan, süt ve sıhrî akrabalıklar konusunda evlenme yasağı koyarak bir düzen oluşturmuştur.
💠
🔸 Esas itibariyle aile düzeninin korunması ve dış evliliğin meşru kılındığı bu aile egzogamisi, ayette şöyle zikredilmiştir:
"Anneleriniz, kızlarınız, kız kardeşleriniz, halalarınız, teyzeleriniz, erkek kardeşin kızları, kız kardeşin kızları, sizi emziren anneleriniz, sütbacılarınız, eşlerinizin anneleri, kendileriyle birleştiğiniz eşlerinizden olup evlerinizde bulunan üvey kızlarınız size haram kılındı. Eğer onlarla birleşmiş değilseniz (nikâh ortadan kalktığında) kızlarını almanızda size bir sakınca yoktur. Kendi sulbünüzden olan oğullarınızın eşleri ve iki kız kardeşi birden almak da size haram kılındı; ancak geçen geçmiştir, Allah çok bağışlayıcı ve esirgeyicidir."
📕 Nisâ suresinin 23. ayetinin tefsiri için tıklayın.
🔸 Bununla birlikte kadınların yalnızca Müslüman erkeklerle, erkeklerinse yabancı olarak yalnızca Ehl-i kitap olan Yahudi ve Hristiyanlarla evlenebilmelerine izin verilmiştir.
🔸 Evlenme sırasında erkek kadına mehir adıyla belli bir para ya da mal öder veya ödeme yükümlülüğü altına girmektedir. İslam hukukunda mehir, evlenecek kadının ailesine değil; bizzat kendisine verilir ve kadın, diğer mallarında olduğu gibi onda da dilediği gibi tasarrufta bulunmaktadır.
🔸 Mehrin asıl amacı, kadına iktisadî bir güç kazandırma ve boşanmanın suistimal edilmesini önlemektir.
(x) 🔍 Mehir nedir, ne zaman verilir?
🔸 Özellikle boşanmalara sıkça başvurulduğu dönem ve bölgelerde yüksek tutulan ve çoğu kere boşanma anında ödenmesi kararlaştırılan mehrin geçerli sebep olmaksızın boşanmaya önemli ölçüde engel olduğu kabul edilmiştir.
🔸 İslam'da aile, esas itibariyle "tek evlilik" üzerine kurulmuştur. Fakat belirli durumlarda kocanın dörde kadar evlenmesine izin verilmiştir. Ancak bunun bir emir değil; belirli şartlarla başvurulan bir ruhsat olduğu unutulmamalıdır. Zira Nisâ suresinin 3. ayetinin devamında "...şayet adaleti gözetmekten korkarsanız o zaman bir tane ile veya cariyenizle yetinin. Doğru yoldan ayrılmamak için bu daha elverişlidir" buyrularak tek evlilik teşvik edilmiştir.
İslam ailesinde evlatlık kurumuna yer verilmemiş; suni bir ilişki olarak değerlendirilerek evlat edinme konusu daha çok "himaye" şeklinde görülmüştür.
💠
🔸 Kimsesiz çocukların bakılıp büyütülmesi, bütün Müslümanlara ve İslam devletine yüklenen dinî-hukukî bir görev olarak görülmüştür.
🔸 Bununla birlikte bir kimseyi himayesine alan kişinin evlilikle ilgili ya da miras ile ilgili bir akrabalık bağının olduğu kabul edilmeyen bir husustur.
"Allah bir kişinin göğüs boşluğunda iki kalp yaratmamıştır, annelerinize benzeterek haram olsun dediğiniz eşlerinizi anneleriniz kılmamış, evlâtlıklarınızı da gerçek oğullarınız yapmamıştır. Bunlar sizin kendi iddianızdır; hak ve hakikati Allah söyler, doğru yolu da O gösterir. Evlâtlıklarınızı babalarının soyadlarıyla anın. Bu Allah katında adalete daha uygun bir davranıştır. Eğer onların babalarını bilmiyorsanız o zaman kendileri sizin din kardeşleriniz ve dostlarınızdır. Yanıldığınız hususta size günah yoktur, fakat bilinçli ve kasıtlı olarak yaptıklarınızdan sorumlusunuz. Allah çok bağışlayıcı ve ziyadesiyle esirgeyicidir."
İslam, belirli durumlarda belli şartlarda aile birliğinin bozulmasına, yani boşanmaya müsaade etmiştir.
💠
🔸 İslam dininin boşanma konusunda kabul ettiği sistem, boşanmayı yozlaştıran Yahudi uygulamasıyla onu asla kabul etmeyen Hristiyan uygulamaları arasında yer alan, orta bir yol görünümündedir.
🔸 Peygamber Efendimizin (SAV) eşlerin birbirlerine iyi davranmaları ve aile birliğini devam ettirmeleri hakkında çeşitli emir ve tavsiyeleri vardır.
🔸 Bu doğrultuda birbirleriyle uyuşamayan eşlerin en son başvuracakları çözüm şekli boşanmadır. Boşanmadan önce uyuşmazlığın eşler arasında çözülmesi, bu mümkün olmazsa iki tarafın ailelerinden seçilecek birer hakeme havale edilmesi başvurulacak usullerdendir. Nitekim Kur'an-ı Kerim'de şöyle buyrulmuştur:
"Eğer karı kocanın aralarının açılmasından korkarsanız, erkeğin ailesinden bir hakem ve kadının ailesinden bir hakem gönderin. Düzeltmek isterlerse Allah aralarını bulur; şüphesiz Allah her şeyi bilen, her şeyden haberdar olandır."
📕 Nisâ suresinin 35. ayetinin tefsiri için tıklayın.
🔸 Bu tür yapıcı yaklaşımların fayda vermemesi durumunda son çare olarak boşanmaya izin verilmiştir. Bu izne karşın, boşanma yine de hoş görülmemiş ve bir hadis-i şerifte şöyle buyrulmuştur:
"Allah'ın helâl kıldıklarının en kötüsü boşanmadır."
(Ebû Dâvûd, Talak 3)
🔸 Bununla beraber artık bir arada bulunmasına imkân kalmayan eşlerin genel olarak boşanma hakları kabul edilmiştir. Aile birliğinin devamı sırasında olduğu gibi bu birliğin bozulmasından sonra da karı kocanın, özellikle kocanın çocukları üzerinde belirli sorumlulukları devam etmektedir.
Ailenin hukukî yapısı ve bu ilişkiden doğan hak ve borçlar, İslam fıkhında yer verilen mühim konulardan biridir.
💠
🔸 Aile hukukuna ilişkin konular, fıkıh kitaplarında bâdât, muâmelât ve ukûbât ana bölümleri içinde ele alınmıştır. Aile hukukunun bu bölümlemeler içinde yer alma sebebi, hem ibadet hem de uygulamaya ilişkin esaslar olması sebebiyledir.
🔸 İslam hukukunda nikâh bölümü, evlenme akdi, bununla ilgili şartlar, evlenme engelleri ile mehir ve nafaka gibi evlenmenin doğurduğu sonuçları; talâk bölümü ise boşanma, boşanma çeşitleri, sonuçları, iddet, nafaka gibi konuları kapsar.