Arama
Merkezi mekan anlayışıyla inşa edilen ilk cami: Talhatan Baba Camii
İlk Türk-İslam devleti olan Karahanlılar'dan miras kalan Talhatan Baba Camii, merkezi mekan anlayışıyla geliştirilen yapıların ilk örneği olması bakımından oldukça değerlidir. Yüzyıllar sonra Mimar Sinan da aynı anlayışla eserler vererek merkezi kubbe anlayışını geliştirir ve Selimiye Camii ile zirve noktaya ulaştırır.
🔸 Kitabesi bulunmayan Talhatan Baba Camii'nin inşası 11 ve 12. yüzyıllara tarihlenir. Cami, Türkmenistan'ın Merv bölgesi yakınlarında bulunur.
🔸 Türkmenistan'ın Merv bölgesi yakınlarında bulunan yapı, merkezi mekan anlayışını oluşturmak için yapılan kubbeli camilerin ilk örneklerinden biridir. Bu özelliği nedeniyle Türk ve İslam mimarisinde oldukça değerli bir yere sahiptir.
*Talhatan Baba kimdir?
Türkmenistan'ın önemli şahsiyetlerinden biridir.
🔸 Selçuklular'ın ilk cuma camilerinden olan yapı, rivayete göre Selçuklu Sultan'ı Sencer tarafından Talkhatan Baba'nın kabrine hürmet etmek amacıyla yaptırılmıştır.
🔸 Yapı mimari ve süsleme özellikleriyle Orta Çağ döneminden günümüze ulaşmış önemli eserlerdendir. İslam öncesi ve sonrası geleneksel mimariden etkilenmiştir.
*Cuma camii nedir?
Cuma ve bayram namazlarının kılındığı camilere denir.
🔸 Talhatan Baba Camii, dikdörtgen plana sahiptir ve bütünüyle tuğladan inşa edilmiştir. Oldukça ilginç bir mimari düzene sahip yapıda farklı şekillerde yerleştirilen tuğlalar, adeta bir örgüyü anımsatır.
🔸 Harim, 3 bölümden oluşur. Yan sahınlar orta sahından daha geniştir. Yapıda kare biçimindeki tuğla ayaklar, sivri kemerlerle birbirine bağlanır.
🔸 Harim kısmı, mihrap önü kubbelidir ve yan sahınlar tonozlar ile kapatılmıştır. Yan sahınlara ikişer kemerle geçiş sağlanır.
🔸 Mihrap duvarı ve dört büyük ayak kubbeyi taşır. Yapıda kubbe kısmına geçiş tromplarla sağlanır. Kubbe, sekizgen kasnaklıdır.
Kubbesinde tabut bulunan cami
🔸Yapının dış kısmı nişlerle kaplanmıştır. Harime giriş kuzeydoğu cephede bulunan üç sivri kemerle sağlanır.
🔸 Caminin güneybatı cephesinde, köşe noktalarında sütunceleri olan dört adet niş yerleştirilmiştir. Nişlerden güney köşesine en yakın olanın ortasına bir sivri kemerli kapı açılmıştır.
🔸 Yapıya ilgi yoğun olunca yeni bir mescid, yemekhane ve minare caminin bulunduğu alana eklenmiştir. Günümüzde Talhatan Baba camii, bir imaret özelliği de taşır. Türkmenler'in verdiği sadakalar ile uzaktan gelenlere yemek verilir.
*İmaret nedir?
İhtiyaç sahiplerine ücretsiz yemek verilen aşevi.