Arama
Kur'an-ı Kerim'de aile ve akraba ilişkileri
İnsan doğası gereği güvenmeye ihtiyaç duyar. Bu güven ortamını da ilk kez ailede tadar. Sağlıklı bir güven ortamının oluşabilmesi için aile ve akraba ilişkileri oldukça önem teşkil eder. Yüce kitabımız Kur'an-ı Kerim, aile ve akraba ilişkilerimizin üzerinde önemle durur ve bizlere bu konuda rehberlik eder.
🔵 Arapça'da "yakın" anlamına gelen karîb kelimesi, bu anlamının yanında, özellikle "biriyle aynı soydan gelen kişiyi" ifade etmek için kullanılmış olup bunun çoğulu olan akribâ, Türkçe'de akraba şeklinde ve daha geniş anlamda kullanılır. Akrabalık bu vasfı taşıyanlara karşılıklı birtakım hak ve vazifeler yükler.
🔵 Bu durum, ahlâkî vazifeleri de içine alacak şekilde "akrabalık hukuku" tabiriyle ifade edilir. Kur'ân-ı Kerîm ve hadislerde akrabalık bağlarının karşılıklı ziyaret, haberleşme, maddî ve mânevî yardımlaşma gibi çeşitli yollarla korunması ve güçlendirilmesi üzerinde durulur. Akrabalar arasındaki bu bağa dinî-ahlâkî bir tabir olarak "sıla-i rahim" denir.
🔵 "Ey insanlar! Sizi bir tek nefisten yaratan ve ondan da eşini yaratan, ikisinden birçok erkek ve kadın üretip yayan rabbinize itaatsizlikten sakının. Adını anarak birbirinizden dilek ve istekte bulunduğunuz Allah'a (CC) saygısızlıktan ve akrabalık haklarına riayetsizlikten de sakının. Şüphesiz Allah (CC) sizin üzerinizde gözetleyicidir." buyrulan Nisa Suresi'nin 1. ayetinde ve Peygamber Efendimiz'in (SAV) "Allah'a (CC) ve âhiret gününe iman eden kimse misafirine ikram etsin; Allah'a (CC) ve âhiret gününe iman eden sıla-i rahimde bulunsun." (Buhârî, "Edeb", 31, 85) hadisi akrabalık bağlarının önemine işaret eder.
🔵 Bu açıdan akraba ile bağları ve münasebetleri kesmek bütün din adamlarına göre haram kabul edilir. Yüce dinimiz İslam, akrabalığı yalnız kan bağıyla sınırlamaz, evlilik ve süt anneliği de dinî ve hukukî sonuçlar doğuracak şekilde akrabalık bağı oluşturan durumlar olarak ele alır.
🔵 Akrabalık hukuku kendisini en çok medenî hukuk alanında gösterir. Şahsın hukuku alanında hukukî temsil çeşitlerinden velayet ve vesayet, öncelik bakımından akraba arasında farklılık olmakla birlikte, akrabalığın ortaya çıkardığı haklardandır.
📌 Velayet nedir?
Erginliğe ulaşmamış olanların (18 yaşından küçüklerin) ve hakim tarafından kısıtlanan ergin çocukların bakım ve eğitimlerinin yerine getirilmesi amacıyla anne babaya verilmiş hak ve ödevleri ifade eder.
📌 Vesayet nedir?
Velayetin oluşturduğu korumadan yoksun olan küçükler veya yasal hakları kısıtlanmış olan kısıtlılar için velayetin yerini tutan ve medeni kanunda düzenlenmiş bir kurumdur.
🔵 Aile hukuku alanında akrabalık bağı evlenme engellerinin en başta gelenidir. Akraba ile evlenme yasağı kan hısımları, evlilik hısımları ve süt hısımlarını kapsamakla birlikte, yasak sınırları kişiye ve akrabalık ilişkisine bağlı olarak farklılık gösterir.
🔵 Kıymetli yazarlarımızdan emekli vaize Fatma Bayram, Kur'an-ı Kerim'de İnsan İlişkileri'ni anlattığı programının 3. bölümünde insanî ilişkilerimiz hakkında şöyle diyor:
"Bütün ilişkiler Allah (CC) ile ilişkilerimizle başlar ve ona döner. Bugün modern dünyada, birinci ilişkilerin (anne, baba ve akraba ilişkileri) yerine ikincil ve üçüncül ilişkilerin ilk sıraya konduğu görülür. Anne ve babalarıyla, akrabalarıyla kurdukları ilişkiler yerine kendi seçtikleri, eşlerini, dostlarını, yakın arkadaşlarını getirip o halkanın ortasına koyuyorlar. Yani o hiyerarşiyi altüst ediyorlar. Psikiyatrist Engin Geçtan şunu söyler: İnsanın mutluluğu, huzuru en yakınlarındakileriyle ilişkilerine bağlıdır. Fakat insanın trajedisi şudur ki en özensiz, en kötü yüzünü de hep en yakınlarındakine gösterir. En dikkatli, en güleryüzlü, zerafetli halini de en uzaklarındakine gösterir."
📌 Engin Geçtan kimdir?
Türk psikiyatri profesörü, psikoterapist ve yazardır. Yazdığı kitaplarında genelde varoluşçu psikiyatri ve psikanalitik düşünceye yer verir. Ayrıca, psikiyatriyi edebiyat alanında da kullanarak akademik çalışmalarının dışında, bir roman yazarı olarak da tanınır.
🔵 Fatma Bayram, "Bütün dünya bizi takdir etse de en yakınlarımızın bizi takdir etmemesi benim mutluluğumu en çok etkileyen faktördür." diyerek şöyle devam ediyorr:
"Kulun, Allah'tan (CC) razı olmasına tasavvufta "rıza mertebesi" deniyor. "Rıza mertebesi" Allah'ın (CC) sizin için takdir ettiklerine razı olmak demektir. Mutlu ve huzurlu olabilmeniz için en yakınlarınıza en özenli halinizi göstermeniz gerekir ki onların rızasını kazanabilin... "Günümüzde Allah'a (CC) inandığını söyleyip ahirete inanmadığını söyleyen inanç akımları var. Bundan dolayı "Allah (CC) var, ahiret yoksa bu ilişkilere ben neden özen göstereyim ki bunun bir karşılığı yok. Bunun bir karşılığı yoksa bunu neden yapayım ki..." düşüncesi ortaya çıkar."
"Peygamber Efendimiz (SAV), şöyle buyurmuştur: "Allah'a (CC) ve ahiret gününe iman eden kişi ya hayır söylesin ya da sussun. Allah'a (CC) ve ahiret gününe iman eden kişi komşusuna ikramda bulunsun. Allah'a (CC) ve ahiret gününe iman eden kişi misafirine ikramda bulunsun." gibi..."
Peki bu hadiste olduğu gibi neden Allah (CC) ile ahiret inancı birlikte anılır?
"Çünkü ahirete inanmadığınızda yalnızca Allah (CC) inancı fonksiyonel olmuyor."