Arama
Medeniyet membaı şehir: Herat
Orta Asya'nın kuzeybatısındaki Herat, dünyadaki en eski şehirlerinden birisi. Uzun yıllardan beri Afganistan'ın başkenti olan kent, stratejik, ticari ve kültürel anlamda büyük önem taşır. Her ne kadar çatışmaların yol açtığı sıkıntılarla karşı karşıya kalmış olsa da bu kadim belde, üzerinde tarihin izlerini büyük ölçüde koruduğu ve önemli İslami anıtların yaşadığı benzersiz bir yer. Peki, medeniyetinin beşiği Herat nasıl kuruldu?
🔹 Hz. Osman'ın (RA) Horasan'ı fethetmesiyle beraber Herat bir İslam şehri olur. Müslümanların hakimiyeti ile beraber halk İslam'a akın akın girmeye başlar.
🔹 Müslümanların Herat'a hakim olmasının ardından Emeviler döneminde şehir, içerisinde iç çatışmaların ortaya çıkması üzerine 661 yılında tekrar fethedilir.
Bilgi notu:
Osmanlı'daki iskan politikasına benza bir şekilde Emeviler de bölgeye bazı Arap ailelerini yerleştirerek buradaki refah, kaynaşma ve huzuru hedeflerler.
🔹 Selçuklular ticaretin beşiği, kültürün ve tarhin başkenti bu şehri hakimiyetine almak için birçok girişimde bulunur. Neredeyse her yıl seferler düzenleyen Selçuklu Devleti, ancak Sultan Alparslan döneminde Herat'ı almayı başarır.
🔹 Selçukluların bu güzide şehri ele geçirmesinin ardından, gerek Selçuklu ordu birlikleri gerekse de Herat halkı bu fethi, büyük sevgi ve coşkuyla karşılar.
🔹 Ticaret yollarının kesişiminde, kilit bir noktada kendisine yer bulan Herat, bir zamanlar birçok önemli kervan yolu için oldukça cazip bir bölgede, Orta Asya'nın tahıl ambarı olarak ünlendi.
🔹 13. yüzyıldan bu yana ticaretin kalbinin attığı bir merkez olarak Herat, Batı Asya'dan Çin'e kadar olan İpek yolunun ve alışverişin can damarı olan ticaret akslarının buluşma noktası olur. Bu sayede kadim şehir, Asya ürün çeşitleri için gelişen bir pazar haline gelir.
🔹 Ticaretin ve kültürün başkenti olan bu şehir, içinden geçen su kaynakları ile saklı bir cennet bahçesi gibidir. Ceyhun, Hilmend, Herat ve Murga nehirlerinin geçmesi buradaki hayatı büyük bir ölçüde canlandırır.
🔹 Bu nehirler aynı zamanda şehirdeki tarımın ve tahıl üretiminin artmasını, ticaret kervanlarının vazgeçilmez bir uğrak noktası olmasını sağlar.
🔹 Kültürün ve ticaretin merkezi olan Herat, her zaman Asya'da varlığını sürdüren her devletin hakim olmayı arzuladığı bir şehir olur. Selçuklular bu güzide şehre hakim olunca Herat'a yeni pek çok medrese inşa eder. Herat, Selçuklu ilim ve hikmet ile yeniden ihya olur.
🔹 Selçuklu veziri Nizamülmülk'ün yaptırdığı kendi adından mülhem Nizamiye medreseleri, devletin her yerinde olduğu gibi Herat'ta da faaliyet gösterir. Bu medreselerde dönemin seçkin alimleri ve büyük üstadları ders verirler ve bu sayede Herat'ta çok önemli ilim insanları yetişir.