Arama
Medeniyet membaı şehir: Herat
Orta Asya'nın kuzeybatısındaki Herat, dünyadaki en eski şehirlerinden birisi. Uzun yıllardan beri Afganistan'ın başkenti olan kent, stratejik, ticari ve kültürel anlamda büyük önem taşır. Her ne kadar çatışmaların yol açtığı sıkıntılarla karşı karşıya kalmış olsa da bu kadim belde, üzerinde tarihin izlerini büyük ölçüde koruduğu ve önemli İslami anıtların yaşadığı benzersiz bir yer. Peki, medeniyetinin beşiği Herat nasıl kuruldu?
🔹 Ticaret yollarının kesişiminde, kilit bir noktada kendisine yer bulan Herat, bir zamanlar birçok önemli kervan yolu için oldukça cazip bir bölgede, Orta Asya'nın tahıl ambarı olarak ünlendi.
🔹 13. yüzyıldan bu yana ticaretin kalbinin attığı bir merkez olarak Herat, Batı Asya'dan Çin'e kadar olan İpek yolunun ve alışverişin can damarı olan ticaret akslarının buluşma noktası olur. Bu sayede kadim şehir, Asya ürün çeşitleri için gelişen bir pazar haline gelir.
🔹 Ticaretin ve kültürün başkenti olan bu şehir, içinden geçen su kaynakları ile saklı bir cennet bahçesi gibidir. Ceyhun, Hilmend, Herat ve Murga nehirlerinin geçmesi buradaki hayatı büyük bir ölçüde canlandırır.
🔹 Bu nehirler aynı zamanda şehirdeki tarımın ve tahıl üretiminin artmasını, ticaret kervanlarının vazgeçilmez bir uğrak noktası olmasını sağlar.
🔹 Kültürün ve ticaretin merkezi olan Herat, her zaman Asya'da varlığını sürdüren her devletin hakim olmayı arzuladığı bir şehir olur. Selçuklular bu güzide şehre hakim olunca Herat'a yeni pek çok medrese inşa eder. Herat, Selçuklu ilim ve hikmet ile yeniden ihya olur.
🔹 Selçuklu veziri Nizamülmülk'ün yaptırdığı kendi adından mülhem Nizamiye medreseleri, devletin her yerinde olduğu gibi Herat'ta da faaliyet gösterir. Bu medreselerde dönemin seçkin alimleri ve büyük üstadları ders verirler ve bu sayede Herat'ta çok önemli ilim insanları yetişir.
🔹 Asya topraklarındaki bu kadim şehrin çekirdeğinde, en eski yapılardan biri Büyük İskender'in kurduğu düşünülen eski bir kale yerine inşa edilmiş olan Kale-i İhtiyaruddin'dir.
🔹 Kare planlı eski kentin kuzey ucunda yer alan kale, şehir Timurlular'ın elinde iken Şah Ruh'un kente kazandırdığı mimari eserlerin bir parçasıdır. Son dönemlerde birkaç kulesi kalan kale, 1970'lerde hasara uğramasının ardından koruma altına alınır.
🔹 Bugün Herat'ta yaşayan en büyük tarihi mimari topluluk, 15. yüzyıl başlarında Kraliçe Gevherşad başkanlığında inşa edilen Musalla kompleksidir.
🔹 "İnsan tarafından Tanrı'nın şanına ve kendisinin şerefine icat ettiği renkli mimaride en güzel örnek" olarak nitelendirilen kompleks bugün bir cami, Gevherşad Türbesi, beş minare ve Hüseyin Medresesi'nin kalıntılarını içerir.