Arama
Mukabele geleneği nasıl başladı?
Sözcük anlamı itibarıyla "karşılıklı olmak" anlamına gelen mukabele, Peygamber Efendimizin önemli sünnetlerinden biriydi. Peygamberimizin Cebrail ile Ramazan ayında Kur'an-ı Kerim'i karşılıklı okuması bir gelenek olarak günümüze kadar geldi. Hz. Peygamber'in sünneti olan mukabele, yüce kitabımızın eksiksiz olarak günümüze gelmesinin deliliydi. Peki, mukabele geleneği nasıl başladı? Hatim duası nasıl yapılır?
Resul-i Ekrem, Kur'an-ı Kerim'i güzel sesle okur ve onun hem güzel sesle hem de makamla okunmasını isterdi. Enes b. Mâlik ve Berâ b. Âzib isimli sahabiler, Resulullah'tan dinledikleri Kur'an'ın güzelliğinden söz ederken, "daha önce böylesine güzel ve tatlı bir ses duymamış olduklarını" anlatırlar. Peygamberimiz " Kur'an'ı seslerinizle güzelleştiriniz. Çünkü güzel ses Kur'an'ın güzelliğini daha da arttırır." buyururdu.
Ebu Said el-Hudri ve Hz. Aişe, Peygamberimizin, önceleri şeytanın ve cinlerin şerrinden korunmak için birtakım dualar okuyarak Allah'a sığındığını, Felak ve Nâs sureleri nazil olduktan sonra ise İhlas suresi ile birlikte bu sureleri okuyarak Allah'a sığındığını, bir rahatsızlık hissettiğinde de hemen Kur'ân okuyarak onunla şifaya kavuşmayı arzu ettiğini bildirir.
Ümmü Seleme, Peygamberimizin Kur'an okuyuşunu "tane tane, harf harf anlaşılacak şekilde açık bir okuyuş" olarak anlatır. Kendisine uzun yıllar hizmette bulunan Hz. Enes ise şöyle anlatır:
"Peygamberimiz Kur'ân okurken, "uzatılması gereken yerleri özenle uzatır ve tane tane, ağır ağır okurdu."
Peygamberimiz, Kur'an'ı başkasından dinlemeyi de çok severdi. Abdullah b. Mes'ud ve Ebu Musa el-Eş'ari Peygamberimizin kendilerinden Kur'an okumalarını istediğini ve okudukları Kur'an'ı, O'nun büyük bir vecd içinde dinlediğini aktarır.
Bera b. Azib şöyle der: "Resulullah'ı yatsı namazında Tûr suresini okurken işittim. Ondan daha güzel sesli, yahut okuyuşu ondan daha güzel hiç kimseyi işitmedim." (Buhari, Ezan 102)
Ebu Hüreyre'den gelen bir rivayete göre Peygamberimiz her gece Al-i İmran suresinin son on ayetini gözyaşları içerisinde okurdu. "Bu ayetleri okuyup derin derin düşünmeyen kimseye yazıklar olsun!" buyurduğu rivayet edilir.
Sahabelerden Huzeyfetülyeman, bir defasında onun gece namazının bir rekatında Fatiha, Bakara, Al-i İmran ve Nisâ surelerini okuduğunu anlatır. (Ahmed, V, 284)
Ebû Zer, şöyle rivayet eder: Peygamber Efendimiz bir gece kıyamda sabaha kadar 'Eğer kendilerine azap edersen, şüphe yok ki onlar, Sen'in kullarındır. Şayet onları bağışlarsan, kudreti ile her şeye üstün gelen Azîz, hikmetiyle her yaptığını yerli yerince yapan Hakîm Sen'sin!' (el-Mâide, 118) ayetini tekrarlardı.
İbni Mes'ûd rivayet ettiğine göre, Resûlullah (sav) şöyle buyurdu:
"Kim Kur'ân-ı Kerîm'den bir harf okursa, onun için bir iyilik sevabı vardır. Her bir iyiliğin karşılığı da on sevaptır. Ben, elif lâm mîm bir harftir demiyorum; bilâkis elif bir harftir, lâm bir harftir, mîm de bir harftir." (Tirmizî, Fezâilü'l-Kur'ân 16)
Allah, yüce kitabımızda Kur'an'ın okunurken euzu besmele çekmek gerektiğini buyurur: "Kur'an okuyacağın zaman önce kovulmuş şeytandan Allah'a sığın." (Nahl, 98)
Bu emre uyarak "Eûzü billahi mineşşeytânirracim. Bismillahirrahmanirrahim" diyen bir kimse, kendisini Allah'ın korumasına havale eder.
Kur'an okurken ayetler üzerinde düşünmemiz ve onları anlamaya çalışmamız gerekir. "Allah, düşünüp anlasınlar diye ayetlerini insanlara açıklayıp durmaktadır." (Bakara, 221)
Kur'an okurken hızlı ve daha fazla okuma anlayışının ise uygun görülmez. Bir defasında "Üç günden az bir zamanda Kur'ân'ı hatmeden kişi, ne okuduğunu anlamış değildir." diyerek ashabını uyaran Resul-i Ekrem Kur'an'ı nasıl okuduğunu, Hz. Aişe şöyle anlatır:
"Bir gecede hatim yaptığını söylediğiniz kimseler, Kur'ân okuduklarını söyleseler de gerçek anlamda onlar Kur'ân'ı okumuş değillerdir. Bazı geceler Resûlullah ile beraber bütün bir geceyi uyanık geçirdiğim olurdu. Ancak O, bir gece boyunca sadece Bakara, Al-i İmran ve Nisâ sûrelerini okurdu. Fakat Resûlullah, müjde ayetlerini okuduğu zaman dualar edip niyazda bulunur, azap ayetleri geldiği zaman ise Allah'a sığınır, iltica ederdi."