Arama
Nakibüleşraf nedir? Nakibüleşraf hakkında bilinmesi gerekenler
Peygamber Efendimize (SAV) duyulan büyük hürmeten dolayı O'nun (SAV) torunları olan Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin'in soyundan gelen kişiler, İslam aleminde müstesna bir yere sahipti. Nakibüleşraf da bu saygı ve sevginin tezahürüydü. Abbasiler döneminden beri var olan bu kurum, Osmanlı döneminde ayrı bir boyut kazandı. Osmanlı Devleti'nde, Resulullah'a (SAV) ve O'nun soyundan gelen kişilere İslam aleminde benzeri bulunmayan bir hürmet gösterildi. Öyle ki sultanlar, nakibüleşrafı görünce ayağa kalkardı. Sizler için nakibüleşraf hakkında bilinmesi gerekenleri derledik.
◾ Osmanlı'nın kuruluşunda itibaren pek çok âlim ve seyyid bu topraklara yerleşti. Osmanlı Devleti'nde, Resulullah'a (SAV) ve soyundan gelen kişilere İslam aleminde benzeri bulunmayan bir hürmet gösterdi.
◾ Nakibüleşraf teşkilatı Yıldırım Bayezid döneminde "Sâdât Nezâreti" adıyla oluşturuldu. Sultan, Peygamber Efendimizin (SAV) soyundan gelen kişilere hürmetin eksilmemesi, aralarına yabancı kişilerin karışmaması amacıyla bu kurumu oluşturdu. Bağdadlı Seyyid Ali Nattâ'yı da, nakibüleşrafın başına getirdi.
◾ Nakibüleşraf, Osmanlı'nın en önemli kurumuydu. 15. yüzyıla kadar, Efendimizin (SAV) soyundan gelen kişilerle ilgilenenler nakib olarak adlandırılırdı. Fakat 1494 yılında Seyyid Mahmud bu vazifeye getirilince nakibüleşraf olarak anıldı. Mısır'da aynı görevde bulunan kişiler, bu unvanla anılırdı.
◾ Efendimizin (SAV) soyundan gelen seyyid ve şeriflerin soyu siyadet hücceti denilen evraklar verilir ve vergiden muaf tutulurdu. Bununla ilgili ilk belge ise I. Murat'ın verdiği vergi muafiyet beratıdır:
"Emr olundu ki: Bu sâdâtların evlâdları, kulları, köle ve cariyeleri bir damla kanları kana cân ola. Onlar benim her defterimden ihrâc olalar… Rumeli kadıları ve sancak beyleri ve subaşıları ve sipahiler, herkangınızın (herhanginizin) yerinde eker ve biçerse, bir dene 'uşrlerin almıyasız. Ben bağışladım. Cânım için olsun. Benim devletime duaya meşgul olalar. Her nerede hatîrleri dilerse yürüyeler. Zira 'duaları, müstecâbu't-da'avât sâdâtdırlar' deyû ellerine hüküm verdüm…"
◾ Peygamberimizin (SAV) soyundan gelen kişilere gösterilen hürmetin bir belgesi olan bu fermanla Sultan, seyyid ve şeriflerin devlete duacı olmalarını ister.
◾ Nakibüleşraflar, Resulullah'ın soyundan gelen zatları kayıt almanın dışında, Efendimizin şanlı soyuna yakışmayacak haller sergileyen kişileri uyarır, ganimetlerden hisselerini dağıtırdı.
◾ Hz. Peygamber'in soyundan gelen kızların dengi olmayan kişilerle evlenmesini engeller, aralarındaki davalara bakardı.
◾ İstanbul'da ikamet ederlerdi. Sultan Abdülhamid döneminde, nakibüleşrafa Yıldız Sarayı'nda ayrı bir mekan tahsis edildi.
◾ Osmanlı döneminde seyyidlere "emir", başlarına sardıkları yeşil sarığa da "emir sarığı" denirdi. Hz. Peygamber (SAV) soyundan gelen kadınlar da başlarına yeşil bir alâmet takardı.
◾ Efendimizin (SAV) soyundan gelenler dışında başka kimse yeşil sarık takamazdı. Bu sayede insanların uygunsuz bir tavır sergilemeleri engellenmiş oluyordu.