Arama
Nefsin mertebeleri nelerdir?
Dünyanın en şerefli mahlukatı olan insanın içinde arzuları barındıran nefis vardır. Ayrılmaz bir parça olan nefsiyle hayat süren insan, onun isteklerini ya dizginleyerek güzel mertebelere erişir ya da ona uyarak esfel-i safilin seviyesine düşer. Kulların bu büyük sınavı, bir ömür sürer. Nefsinin arzu ve isteklerine karşı durabilen kişi ahlakı ve olgunluğuyla bazı mertebelere erişebilir. İşte, nefsin yedi mertebesi...
🔷 Efendimiz (SAV) nefisle alakalı olan bir hadisinde şöyle buyurur:
"Akıllı kişi, nefsine hâkim olan ve ölüm sonrası için çalışandır. Zavallı (ahmak) kişi ise nefsinin arzu ve isteklerine uyan (ve buna rağmen hâlâ) Allah'tan (iyilik) temenni edendir"
(Tirmizî, Sıfatü'l-kıyâme, 25; İbn Mâce, Zühd, 31)
🔷 Kişi, kendine şerri emreden, arzu ve şehveti sunan nefsine karşı dikkatli olmak durumundadır.
🔷Sabrederek nefsine hakim olan kimse, arzularını helal kılınanlarla giderir, öfkesini yutar ve Rabbine olan sorumluluklarını yerine getirir.
🔷 Nefsi eğitmek ve terbiye etmek en büyük cihaddır. Bunun için ise büyük bir mücadele gerekir. Kişi devamlı bir mücâhede, murâkabe ve muhâsebe halinde olmalıdır.
🔷 İnsan nefsi eğitilebilir ve terbiye edilebilir olmasından dolayı mertebelere ayrılır. Zorlu ve imtihan dolu bir süreçten sonra bu mertebelere ulaşan insan, çok sabretmeli, günahlardan uzak durarak güzel ahlak yolunda büyük gayret göstermelidir.
Nefs-i emmâre (Kötülüğü emreden nefs)
🔷 Sözlükte "çok emredici" manasına gelen emmare kelimesi, en isyankar nefsi ifade eder. İnsanı Rabbinden uzaklaştıran emmare nefis, her türlü kötülüğü işlemeye teşvik ederek kulluktan uzaklaştırır.
🔷 Nefsin en kötü seviyesi olan emmarenin, şeytandan daha kuvvetli bir etkiye sahip olduğu bilinir.
↪Nefsin aşırı isteklerine karşı mücadele gösteremeyen nefs-i emmareye sahip kişi, arzularına tabi olarak kulluktan çıkar.
Kötülük nedir? Kötülükle ilgili hadisler...
Nefs-i Levvâme
🔷 Nefs-i emmaresinden pişman olan ve kendini hesaba çekebilen kimse, nefsi levvâmeye sahiptir. "Kınamak, ayıplamak" manalarına gelen levm kelimesi, kulun nefsini kınayıp istiğfar etmesini ifade eder.
🔷 Nefs-i levvame seviyesindeki kişi, işlediği günahın ardından pişman olan, nefsini kınayan ve tevbe eden kimsedir.
↪Bu mertebedeki insan, nefsinin bazı arzularından tevbe ederek kurtulabilmiş kimsedir.
Akl-ı selim, kalb-i selim Müslüman
Nefs-i Mülheme
🔷 "İlhama mazhar olan" manasına gelen mülheme, nefsin üçüncü mertebesidir. Nefs-i emmareden pişman olarak levvameye yükselen insan, tevbe istiğfarın ötesinde günahlardan özenle sakınır ve insanlara da iyiliği emretmeye başlar.
🔷 Kalbini Allah'a yakın kılmak için gayret gösteren nefs-i mülheme sahibi mümin, arzularına karşı direnerek belli bir kıvama erişmiş kimsedir. Kur'an-ı Kerim'de şöyle anlatılır:
"Nefse ve onu biçimlendirene; sonra da ona kötülük duygusunu ve takvasını ilham edene yemin olsun ki, nefsini arındıran kurtuldu."
(Şems Suresi, 7-9. ayetler)