Osmanlı'nın en büyük saatçisi: Ahmet Eflaki Dede

📌 İslam aleminde saat ile yapılan çalışmalar çok eski tarihlere dayanıyordu. 1206 yılında El Cezerî, Diyarbakır'da Artuklu sultanlarının hizmetinde olduğu dönemde, her şekil ve ebatta saatler yapıyordu. 📌 El-Cezeri'nin tasarladığı bir saatte, kale siperinin yukarısındaki diskler saat başı renk değiştiriyor, kale siperinin üzerindeki figür saat başı bir mazgal ilerliyor, ortada duran kartal öne eğilip gagasında tuttuğu topu kovanın içine bırakıyor, top kovanın içine düşünce bir ezgi duyuluyor, aşağıdaki çalgıcılar çalgılarını çalmaya başlıyordu. Yaptığı çalışmalarların en önemlisi ise 'filli su saatiydi.' 📌 14. yüzyıla gelindiğinde ise maşa ve çark ile çalışan ilk mekanik saatler icat edildi. 16. yüzyılda ise Avrupa'da kurmalı mekanik saatler kullanılmaya başlandı. 📌 Osmanlı'da ilk mekanik saati yapan İstanbul Rasathanesi'nin kurucusu ve Sultan III. Murad'ın müneccimbaşısı astronom Takiyyuddin'di. 9 asır önce icat edilen Filli Su Saati nasıl çalışıyordu? 📌 Osmanlı'da namaz vakitleri, Ramazan imsakiyeleri, saat ve takvim hesaplamaları muvakkithânelerde yapılırdı. Cami ve külliyelerin bahçelerinde, bir iki oda hâlinde bulunurdu. 📌 Muvakkithâne içerisinde rubu' tahtası, kadran, usturlap, sekstant, kum saati, güneş saati, mekanik saatler gibi astronomi aletleriyle zaman ve takvimler ilgili aletler bulunurdu. 📌 Muvakkithanelerin yola bakan cepheleri üzerinde gelip geçen insanların saatleri kolayca görebilmeleri için geniş pencereler, iç kısımlarında ise saat için kalın ve üstü mermer bir kaide bulunurdu. İskelet saat yapımı, Sultan III. Selim saltanat yıllarında başladı ve II. Mahmud zamanında yaygınlaştı. 📌 Bütün makine parçaları göz önünde olduğu için iskelet olarak adlandırılan saatler, Osmanlı'da özellikle Mevlevi saat ustaları tarafından üretiliyordu. Bunlar arasında en ünlüsü Ahmed Eflaki'ydi. 📌 Hayatı hakkında fazla bilgi bulunmayan Eflaki Dede'nin Osmanlı teknoloji tarihinde önemli bir yeri bulunur. 📌 Miladi 1808 yılında Tekirdağ'da doğan Eflaki Dede, Halvetiyye dergâhının şeyhlerinden Seyyid Hamid Kırımi Efendinin oğluydu. İslam uygarlığında Müslüman alimlerin icat ettiği saatler 📌1825 yılında İstanbul'a gelerek Yenikapı Mevlevihanesi'nde çileye soyundu. Çilesini tamamlayıp derviş olduktan sonra 1828 yılında astronomi eğitimine başladı. Buradaki eğitiminden sonra saate ilgi duyarak kendisini yetiştirdi. 📌 Sultan Abdülmecid döneminde Divanyolu'ndaki Sultan II. Mahmut Türbesi'nin muvakkithanesinde görev yaptı. Londra Uluslararası Sergisi'ne Eflaki Dede'nin eseri gönderildi. 📌 İlk uluslararası sergi 1851 yılında İngiltere'nin girişimiyle Londra'da açıldı. Bu sergide yer alan ülkelerden biri de Osmanlı'ydı. Burada sergilenecek eşyaların saptanması için memurlar görevlendirildi. 📌 Toplanan eşyalar devlet ricali, elçiler ve tüccarların görülebilmesi için kısa bir süre İstanbul'da da sergilendi. Sultan Abdülhamid'in arşivinden fotoğraflarla saat kuleleri 📌İmparatorluğun çeşitli bölgelerinden yaklaşık 700 üreticiye ait eşyalar vapurla uluslararası sergiye gönderildi. Fakat Londra'ya giden vapur zamanında ulaşamadığı için Osmanlı ürünleri fuarın açılışından sonra sergilendi. 📌 Osmanlı için oluşturulan bu fuarda sergilenen ürünler, başta Kraliçe Victoria olmak üzere pek çok ziyaretçi tarafından gezilerek takdir toplandı. 📌 Kristal Saray'da sergilenen fuar altı ay açık kaldı ve pek çok ürün teşvik amacıyla madalya ile ödüllendirildi. 📌 Osmanlı bu sergiye prestij ögesi olarak tamamen yerli olan iskelet saat gönderdi. 📌Eflaki, I. Uluslararası Londra Sergisi'nin başlamasından önce Avrupa'ya gönderildi. Daha sonra da eğitim için Paris'e gönderildi. Burada ünlü saatçi Paul Garnier'in fabrikasında çırak oldu. Geceleri hoca tutup Fransızca öğrenmeye çalıştı 📌 M. Şinasi Acar'ın Osmanlı'dan Bugüne Gözümüzden Kaçanlar kitabında belirttiğine göre Eflaki Dede, Maliye Nazırı'na padişaha sunulmak üzere mektup gönderdi. Burada eğitimine dair bilgiler verdi. 'Sanatça pek çok bilmediğim şey varmış. Orada bulunan saatçilerin 1 günde yapacağı şeyi ben 1 saatte yapardım. Burada gördüğüm ki benim 1 haftada yapacağım işi 1 saatte yapıyorlar.' 📌 Ahmet Eflaki Dede'nin bütün çark ve sair gereçlerini kendisi düzenleyerek, ayda bir kez kurulur bir tam saat yapıp padişaha sundu. Kendisi 12.500 kuruş atiye ile ödüllendirildi. 📌Paris'te bulunduğu dönemde bir saat imal etti. Daha öncekilerle beraber bu saat 1863'te Sultan Abdülaziz döneminde Sultanahmet'te Sergi-yi Umumi-yi Osmani'de sergilendi. 📌 İki yıl süren bu teknik geziden sonra ülkeye geri döndüğünde II. Mahmud Muvakkithanesi'nde, zanaatını oldukça ileri götürdü ve kendi zekâsını gösteren on adet daha saat imal etti. 📌1853 yılında İstanbul'a dönerken yanında Sultan Abdülmecit'in kendisine göndermiş olduğu ödenekle çark kenarlarını yontmak için ve değişik boyda vida üretmek için çeşitli makineler, değişik boyutta vida yivi açma makineleri, haddeler, torna tezgâhları, dişli göbeği açmak için araçlar, mengeneler, metal kesme makasları, seyyar döküm aracı ve aksesuarları, çeşitli formda törpüler, bıçaklar ve benzeri 27 araç gereç de vardı. 📌Ahmet Eflaki Dede, Osmanlı saatçilerinin en büyüklerinden biriydi. O da diğer Mevlevi sanatkarlar gibi iskelet saat formunu kullanırdı. Bunun nedeni ise 'içi dışı bir ve bütün çıplaklığıyla görünür olma' ilkesinden yattığı düşünülür. Kasaları ise genişten dara Mevlevi sikkesi gibi uzayan biçimde yapılırdı. 📌 Ahmet Eflaki Dede'nin en önemli eseri Dolmabahçe Sarayı'nda sergilenen saatidir. Saatten bağımsız olarak çalışan ve 6 değişik Türk müziği parçası çalabilen müzik kutusunun üzerindedir. Aynı zamanda hem alafranga hem de alaturka saate göre ayarlanabilirdi. Dört bir tarafında 4 saat, bir küre ve ortasında bir saat ve daha altında saniyesi bulunur. 📌 Muvakkit olan Ahmed Eflâki Dede, bazı dönemlerde Sadrazam Fuad Paşa'nın konağında saat ayarı yapardı. Kendisini takdirle karşılayan Paşa onun için şöyle derdi: 'Parmağıyla dönderir saati Eflaki Dede 📌 İshakpaşa'daki evinde 9 Mart 1875'de vefat etti. Kabri Eyüp'te Kaşgari Tekkesi civarında bulunur. 📌İmzalı 11 saati olduğu bilinen Eflaki Dede'nin Topkapı ve Dolmabahçe'deki müzelerinde sergilenen eserleri bulunur.

Osmanlı'nın en büyük saatçisi: Ahmet Eflaki Dede

Mersin'de "Bolkarlar'dan Toroslar'a Desenlerin Sırrı" temalı defile düzenlendi

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

"Uluslararası Ankara Caz Festivali" Kerem Görsev Trio konseri ile başladı

İsmet Özel'in Taşları Yemek Yasak kitabından düşündürücü satırlar

Ekrem Demirli'nin ufuk açıcı cümleleri

Rahman’ın has kulları

İslam’dan edebiyata kadar en özgün konuların podcastleri

Filistin'deki zulme karşı Müslüman tavrı nasıl olmalı - PODCAST

Uygur Türklerinin kaderini değiştiren 48 madde

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

PODCAST I Fergana Vadisi'nin önemi

Merhametten ve empatiden uzak Çocuk Hakları Günü!

Metoda dair: Yöntemi gözden geçirme

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Haris el-Muhâsibi'den Hakk'ı Arayanlara Nasihatler

Filistin’i işgale yönelik Yahudi göçleri: Aliyah

İsrail işgallerine karşı "birlik" çağrısı

Osmanlı belgeleri ışığında Filistin’e Yahudi göçü

Bosna Savaşı öncesinde bölgedeki gerilimlerin tarihsel kökenleri

Osmanlı'nın Balkanlar'daki 5 eseri

Hz. Hafsa'nın (ranha) hiç kapanmayan penceresi

İslam mimarisinin çekirdek kavramı: Mekan

Avrupa'nın acımasız yüzü

Uygur Türklerinin kaderini değiştiren 48 madde

Hayatı ve fikirleriyle Yazıcızadeler

Arama

Osmanlı'nın en büyük saatçisi: Ahmet Eflaki Dede