Arama
Osmanlı'nın Kıbrıs'taki mührü: Büyük Han
Müslümanlar tarih boyunca fethettikleri bölgelere İslam mührünü kazıdılar. Osmanlı döneminde Kıbrıs'ta inşa edilen tarihi Büyük Han, klasik Osmanlı han mimarisinin temel nişanelerini taşıyor. KKTC'nin başkenti Lefkoşa'da bulunan Büyük Han, yerli ve yabancı pek çok ziyaretçinin yegane durağı oluyor.
◾ Lefkoşa'nın merkezinde yer alan Han, Osmanlı sosyal düzenine göre Kıbrıs'ın tam merkezinde bulunur. Lakin bunca özelliğe rağmen Han'ın bir kitabesi bulunmamaktadır.
◾ Kitabe'nin bulunmaması Büyük Han'ın tam olarak hangi tarihte yapıldığını muğlak bırakıyor. Bir süre sonra aynı muhitte inşa edilen Kumarcılar Hanı sebebiyle yapı Büyük Han olarak anılmaya başlanır.
◾ Klasik kare planlı ve iki katlı bir yapı olan Büyük Han'ın üstü açık kare bir avlu çevresine sıralanırken, Han içerisinde çapraz tonozla örtülü revaklı galerilere açılan 68 oda ve ön cephesinde ise sokağa açılan 10 dükkan yer alıyor.
◾ Kıbrıs'ın en büyük hanı olan Büyük Han, Osmanlı han mimarisinin genel özelliklerini yansıtırken, sivri kemerli revaklar tarafından desteklenen yapı, avluyu da çevreliyor.
◾ İki giriş kapısı bulunan Han'ın içindeki avlunun ortasında mermer sütunlar üzerine inşa edilmiş, sekizgen planlı ve altında şadırvanı bulunan bir köşk mescidi yer alıyor.
Köşk Mescidi ne demek?
Bilhassa Selçuklu ve Osmanlı mimarilerinde rastlanan bu mescid türü, kervansaray ve hanların ortasında bulunur.
◾ Büyük Han, 1878'de Ada'nın İngilizlere kiralanmasının ardından 1878-1895 arasında Lefkoşa Merkez Hapishanesi olarak kullanılırken, 1901'de onarıldı ve 1925'e kadar Han fonksiyonunu sürdürdü.
◾ 1963 başlarında dönemin "Kıbrıs Cumhuriyeti" Eski Eserler Dairesi tarafından Büyük Han için restorasyon çalışmaları başlarken, bu onarım sırasında 4 sütun arasındaki üç kemer orijinaline uygun olmadan ve Osmanlı karakterini ortadan kaldıracak şekilde yeniden inşa edildi.
◾ Bu restorasyon 1963'te başlayan ve katliama dönüşen çatışmalardan dolayı yarım kaldı. Bu şekilde orijinalden uzak olan restorasyon çalışmaları durmuş oldu.
◾ 1963-1975 arasında ambar olarak kullanılan Büyük Han'ın yeniden restorasyon çalışmalarına KKTC Eski Eserler ve Müzeler Dairesi'nin hazırladığı projeye uygun olarak, 1982'de Kıbrıs Vakıflar İdaresi ile hazırlanan bir anlaşma sonucu başlandı.
◾ Büyük Han'ın restorasyon çalışmalarına mali kaynak yetersizliği nedeniyle zaman zaman ara verilirken, 1995'te Türkiye Cumhuriyeti Yatırım Projesi olarak yeniden hız kazandırıldı. Restorasyonu tamamlanan iç bölümler Ekim 2000'de resmi törenle ziyarete açıldı.