Arama
Osmanlı'nın silinmez izi
350 yıl boyunca Osmanlı hakimiyetinde kalan Akdeniz'in incisi Libya, Osmanlı kültür ve medeniyetinin önemli numunelerini bünyesinde barındırır. Bir İtalyan subay tarafından kayıt altına alınan 1931 yılına ait bir ses kaydı ise bu hakikati gözler önüne seriyor. Bir Libyalı davulcunun okuduğu Türkçe mani, Osmanlı'nın Libya'daki silinmez izlerinin çarpıcı örneği...
◾ İmparator Şarlken, 1530 yılında Libya'yı Malta şövalyelerine bıraktı. Bu süreçte Murad Ağa, Tacura'da faaliyet gösterdiği süre boyunca hem Osmanlı yönetimini hem de Barbaros Hayreddin Paşa'yı Libya'nın fethi için teşvik etti. Üç yıl sonra ise Barbaros Hayreddin Paşa Trablusgarp'ı ele geçirmeyi başardı.
◾ Topraklarının büyük çoğunluğu çöl olan Libya'da az bir nüfus yaşıyordu. Osmanlı hazinesine önemli bir katkısı yoktu. Ancak Akdeniz hâkimiyeti sebebiyle oldukça stratejik bir öneme sahipti.
◾ Tanzimat'ın ardından Libya, eyalet sancak, kaza ve nahiyelere ayrıldı. 1830 yılında Fransa'nın Cezayir'i, 1881'de Tunus'u; 1882'de ise İngiltere'nin Mısır'ı işgal etmesi sonucu Osmanlı Devleti'nin Afrika'daki tek toprak parçası Libya oldu.
◾ Osmanlı Devleti, Libya'nın elden çıkmaması amacıyla yerli halkı savaşa hazırladı ve çeşitli yerlerde silah depoladı. Ancak İtalya, 29 Eylül 1911 tarihinde Libya'nın liman şehirlerini bombalayarak işgali fiilen başlattı.
◾ İtalyan kuvvetleri, 3-20 Ekim tarihleri arasında Trablus, Derne, Tobruk ve Bingazi'yi ele geçirdiler. Vali vekili Libyalı Miralay Neşet Bey, elinde bulunan olanaklar doğrultusunda bir müdafaa cephesi kurdu ve İtalyanların sahilden içeri sızmasını engellemeye çalıştı.
◾ İtalya, Osmanlı Devleti'nden Libya'ya gelebilecek silah ve mühimmat sevkini önlemek için 24 Nisan 1912'de Rodos'u ve 12 Ada'yı işgal etti.
◾ 1912 yılında Balkan Savaşı'nın başlaması nedeniyle Osmanlı Devleti, Libya'yı savunamayacağını anladı. 15 Ekim 1912 tarihinde gerçekleştirilen Uşi Anlaşması ile Libya, Rodos ve 12 Ada, Halife'nin nüfuzu bâki kalmak ve vergi vermek şartıyla İtalyanlara bırakıldı.
◾ 1923 yılında imzalanan Lozan Antlaşması ile Türkiye, Libya üzerindeki haklarından vazgeçti. İtalyanlar ise binlerce sivili öldürdükleri halde Libya'nın sahil kesiminden öteye geçemediler ve tamamında hâkimiyet kuramadılar.
◾ Verdiği mücadeleyle tüm dünyada tanınan Ömer Muhtar, coğrafyayı yakından tanıması ve stratejik savaş taktikleriyle İtalyanları büyük hezimete uğrattı.
◾ Savaşlardaki başarılarıyla "Çöl Aslanı" lakabını alan Muhtar, ilerlemiş yaşına rağmen İtalya'ya karşı 22 yıl boyunca mücadele verdi ve birçok işgal valisini mağlubiyetle ülkesine gönderdi. Ömer Muhtar'ın ardından dağılan direniş sonucunda Libya 20 yıl İtalyan esareti altında yaşadı ve 1951 senesinde bağımsız oldu.