Arama
Peygamber Efendimize yazılan Mevlid-i Şerifler
Resul-i Ekrem Efendimizin (SAV) doğumu; kötülüğe batmış, iyilerin azınlıkta kaldığı bir zamanda vuku bulan bir güzellik olarak tüm insanlığa ferahlık verdi. O'nun (SAV) doğduğu gece, alemlere huzur ve sükun geldi. Müslümanlar tarih boyunca Peygamberimize (SAV) olan sevgilerini türlü vesile ve şekillerle ifade ettiler. Hz. Muhammed'in (SAV) doğumunu esas alan mevlid türü işte bu ifadelerden biriydi. Mübarek Mevlid Kandili vesilesiyle Efendimize (sav) yazılan mevlid-i şerifleri sizler için derledik.
📌 Resul-i Ekrem (SAV) ümmet tarafından çok sevildiği için, O'nu (SAV) merkeze alan tüm türler de İslam dünyasında yoğun olarak telif edilmiştir. Bu türlerin içinde şemail, hilye gibi fiziki özellikleri öne çıkan eserler olduğu gibi mevlid ve naat gibi manevi meselelere dâhil eserler de bulunur.
(X) 🔍 Bilgi Notu:
Hz. Peygamber'in fiziki özelliklerini anlatan eserlere şemail-i şerif, bu özelliklerin levhalara yazılmış şekline de hilye-i şerif denir.
📌 Hz. Peygamber'in (SAV) doğumu için yazılan manzum eserlere, "Mevlid-i Şerif" adı verilir. Literatürde, Türkçe olarak yaklaşık iki yüze yakın mevlid bulunur. Bu rakamlara Müslüman coğrafyalarda yazılan mevlidler de dâhil edildiğinde sayı, çok daha yukarılara yükselir.
📌 Bu eserlerin ciddi bir kısmının form ve dil olarak Süleyman Çelebi'nin "Vesiletü'n Necat"ından etkilendiği gözlenir. Süleyman Çelebi'nin telif ettiği "Vesiletü'n Necat", dili Türkçe olan en meşhur Mevlid-i şeriftir.
📌 Müslümanların edebiyat tarihinde mevlidler ciddi bir yer tutar. Alemlere rahmet olarak gönderilen Efendimiz hakkında mevlid, hilye, naat gibi türleri telif etmek her Müslüman şair için bir görev ve büyük istektir.
📌 Mevlidler; tevhid, münacaat ve naat ile başlar. Efendimizin (SAV) doğumu, miraca yükselmesi ve diğer mucizlerini anlatarak vefatı ile son bulur. Ayrıca eserlerin ara bölümlerinde ilahiler de bulunur.
📌 Bazı meşhur Mevlid-i Şerifler;
Muhammed b. Ahmed el-Kurtûbî ➡ EL-İ'LÂM FÎ MA'RİFETİ FÎ MEVLİDİ'L MUSTAFÂ
Kerimî ➡ İRŞÂD
İbn Hacer el-Heytemî ➡ MEVLİD'ÜN NEBİ
Cafer b. Hasan el-Berzencî ➡ EL-İKDÜ'L-CEVHER.
Süleyman Çelebi ➡ VESİLETÜ'N NECAT
Sinanoğlu ➡ ÜMÎD'ÜL MÜZNİBÎN
Hamdullah Hamdi ➡ Er-RİSALETÜ'L-AHMEDİYYE fi'l-VELADETİ'L MUHAMMEDİYYE
Şerif el-Mansabî ➡ KİTÂBÜ'L-MEVLİD
Hevâyi ➡ MEVLİD-İ HAYR-I ENBİYÂ
İbn Allân ➡ MEVRİDÜ'S SAFÂ FÎ MEVLİDİ'L-MUSTAFÂ
Muhammed b. Cafer el-Kettânî ➡ MEVLİDÜ'N-NEBEVÎ
Muhibbî ➡ MEVLİD
Şemseddin Sivâsî ➡ MEVLİD
(X) Efendimize (SAV) yazılmış mevlid dizelerini okumak için tıklayın
"Merhabâ ey kurretü'l-aynı Halîl
Merhabâ ey hâs mahbûb-ı Celîl"
Süleyman Çelebi
(X) Süleyman Çelebi kimdir? 1351-1422 yılları arasında yaşayan âlim, şair. Bursa Ulu Camii'nin imamlığını yapan Çelebi, 1409'da meşhur eseri, "Vesiletü'n Necat"ı yazmıştır.
📌 Bir klasik, medeniyet tecrübesinin zirve ve kuruluş dönemlerinde teşekkül eder. Yüzyıllar boyunca evlerde bir anma ve sevgiyi dile getirme etkinliği olarak okunan Mevlid-i Şerif ismiyle meşhur "Vesiletü'n Necat", Osmanlıların cihan hakimiyetinin başladığı bir dönemde, siyasi yükselişin yanına edebi yükselişi de ekler. Mevlid türünün kurucu metni, öncüsü "Vesiletü'n Necat"tır. Sadece bir edebi metin olarak değerlendirilmeyen eser, İslam'ın tevhid prensibini ve bu prensibi insanlara ulaştırmakla yükümlü olan Hz. Peygamber'i (SAV) anlatmayı, sevdirmeyi, öğretmeyi amaçlar.
(X) 🔍 Bilgi Notu: Süleyman Çelebi, Osmanlı sarayı ile yakın ilişki içerisinde olan bir aileye mensuptur. Babası Ahmet Paşa, dedesi ise Süleyman Paşa ile Rumeli'ye ilk geçen kişilerden olan Şeyh Mahmud'dur.
Eserden alıntı
↪
"Merhabâ ey âsî ümmet melcei
Merhabâ ey çâresizler eşfa'ı
Merhabâ ey cân-ı bâkî merhabâ
Merhabâ uşşâka sâkî merhabâ
Merhabâ ey kurretü'l-aynı Halîl
Merhabâ ey hâs mahbûb-ı Celîl
Merhabâ ey rahmeten li'l-âlemîn
Merhabâ sensin şefîu'l-müznibîn"
(X) Ekrem Demirli'nin "Mevlid-i Nebi" hakkındaki yazısını okumak için tıklayın
"Yakalum dilde mahabbet 'üdını
Söyleyelüm Mustafâ mevlidini"
Hevâyi
(X) Hevâyi kimdir❔ Asıl adı Mustafa olan Hevâyi, Bursalı bir şairdir. Bostan ve Gülistan adlı eserlere yazdığı şerh ile tanınan şair, uzun yıllar Bursa'da hatiplik yapmıştır.
📌 Mevlid yazmak zamanla Hak (CC) ve Peygamber (SAV) âşıkları için bir gelenek haline gelir. Hevâyi'nin "Peygamberlerin en hayırlısı" manasına gelen mevlidi 2306 beyitten oluşur. Allah Teala'yi hamd ile başlayan Mevlid, Efendimizin (SAV) muhtelif yönlerini över. Nihayet olarak Kanuni Sultan Süleyman ve İbrahim Paşa'ya methiyelerle son bulur.
(X) 🔍 Bilgi Notu: Mezarı Bursa'da bulunan Hevâyi, "Vâmık u Azrâ, Yûsuf u Züleyhâ Mesnevileri, Telhis-i Ma'de'l-Salavât" isimli eserleri ile tanınır.
Eserden alıntı
↪
"Sun bize ma'nî yüzinden râhlar
Devre girsün kâseler kaddâhlar
Vecde gelsün 'âşıkân-ı ma'nevl
Raksa girsün sâdıkân-ı Mevlevi
Yakalum dilde mahabbet 'üdını
Söyleyelüm Mustafâ mevlidini"
(X) Garibname hangi eserleri etkiledi? Öğrenmek için tıklayın
"Şehâdetde bu mevlid cisminündür
Hakikatde ta'ayyün isminündür"
Kerimî
(X) Kerimî kimdir❔
(X) 1546'da vefat eden şair. Kerimî, mevlidinde yalnızca meydana gelen manevi doğumu anlatır. Bu bağlamda Ahmedî'yi etkiler.
📌 Hakkında pek bir malumat olmayan Kerimî'nin 1546'da vefat ettiğini Latîfî söyler. Vefatından evvel tezkiresini yazmakta olan şair, Bursalıdır. Mutasavvıf bir şair olan Kerimî, Süleyman Çelebi'den sonra tespit edilen ilk Mevlid yazarıdır. Eserde şairin, iyi bir Arapça ve Farsça eğitim aldığı anlaşılır. İrşâd'ın dili sade olup okuyucu tarafından rahatça anlaşılabilirdir.
(X) 🔍 Bilgi Notu: Süleyman Çelebi'nin fazla odaklanmadığı "doğum" hadisesini merkeze alan eserin bilinen iki nüshası bulunur.
Eserden alıntı
↪
"Dimişler mevlidin sûretde tekrar
Eyü dimişler ana yo-kdur inkâr
Şehâdetde bu mevlid cisminündür
Hakikatde ta'ayyün isminündür
Anufi ma'nide dahi mevlidi var
Velî ne valide ne vâlidi var
Ezelde mevlidin işit 'ıyânı
Ebedde nicedür anla beyânı"
(X) Mevlid Kandili hakkında detaylı okuma yapmak için tıklayın