Arama
Peygamberimizin kutlu doğumunun edebiyata yansıması: Mevlid
Müslümanlar tarih boyunca Peygamberimize karşı olan sevgilerini türlü şekillerle ifade etmiş ve edebi eserlerini de bunlara göre şekillendirmişti. Peygamberimiz Hz. Muhammed'in doğumunu esas alan mevlid türü de bunlardan biriydi. İlk örneklerine Arap edebiyatında rastlanan bu tür, çok geçmeden edebiyatımızda da kendisini gösterdi. Süleyman Çelebi, kaleme aldığı Vesiletü'n-Necat isimli eseriyle mevlid türünde bir çığır açtı ve eser, halk arasında özel dini gün ve gecelerde asırlarca dilden dile dolaştı. Peki, mevlidin edebiyatımızdaki gelişim süreci neydi? Vesiletü'n-Necat kültür ve edebiyatımızda ne tür etkilere yol açtı?
📌Mevlidler edebiyatımızda çoğunlukla manzum olarak mesnevi tarzında kaleme alındı.
📌Ortalama 600-1400 beyitten oluşan mevlidlerde genellikle Hz. Peygamber'in doğumu üzerinde duruluyor, ardından Mi'racı ele alınıyor, çeşitli mûcizeleri anlatıldıktan sonra da vefatından bahsediliyordu.
📌Türkçede kaleme alınan mevlidlerin sayısı 200 civarındaydı. Bu mevlidlerin çoğu Süleyman Çelebi'nin eserine çok yakındı.
📌Bu eserlerin hemen hepsinde ehl-i sünnet inancı doğrultusunda kaleme alınmış ayet ve hadislerden örneklerle desteklenmiştir.
📌Mevlidler ilk olarak tevhid, münâcât ve na't ile başlamaktadır. Bunlardan sonra Peygamberimizin doğumuna geçilmekte, miracı ve diğer mucizelerinin anlatılmasından sonra vefatına yer verilmektedir.
Mevlidlerin en sonunda da Resûl-i Ekrem ve ashabı başta olmak üzere eseri yazan, okuyan ve dinleyenler için bir dua bulunur.
📌Mevlidlerin hemen her faslın bitiminde içinde Hz. Peygambere salâtın da bulunduğu tekrar beyitleri yer almaktadır. Bu beyitler Süleyman Çelebi'nin Vesîletü'n-Necât'ında şöyledir:
"Haşre dek ger denilirse bu kelâm
Niçe haşrola bu olmaya tamâm
Ger dilersiz bulasız oddan necât
Aşk ile derd ile eydin es-salât"
📌Süleyman Çelebi'nin mesnevisinden sonra en fazla tanınan mevlit ise Şemseddin Sivâsî'ye aittir. Halvetiyye tarikatının Şemsiyye kolunun kurucusu olmasının da tesiriyle tasavvufi özellikler taşıyan Mevlid de geniş kitlelere ulaşmıştır.
📌Şemseddin Sivâsî'nin mevlidinde ise tekrar beyitleri şu şekildedir:
"Olmak istersen habîbe âşinâ
Ver salâtı bul onunla rûşenâ"