Arama
Peygamberimizin kutlu doğumunun edebiyata yansıması: Mevlid
Müslümanlar tarih boyunca Peygamberimize karşı olan sevgilerini türlü şekillerle ifade etmiş ve edebi eserlerini de bunlara göre şekillendirmişti. Peygamberimiz Hz. Muhammed'in doğumunu esas alan mevlid türü de bunlardan biriydi. İlk örneklerine Arap edebiyatında rastlanan bu tür, çok geçmeden edebiyatımızda da kendisini gösterdi. Süleyman Çelebi, kaleme aldığı Vesiletü'n-Necat isimli eseriyle mevlid türünde bir çığır açtı ve eser, halk arasında özel dini gün ve gecelerde asırlarca dilden dile dolaştı. Peki, mevlidin edebiyatımızdaki gelişim süreci neydi? Vesiletü'n-Necat kültür ve edebiyatımızda ne tür etkilere yol açtı?
📌Bu türlerin içerisinde mevlidlerin ise ayrı bir yeri ve önemi vardı. İslam dininin yaygınlaşmasıyla bu türe olan ilgi de farklı medeniyetler tarafından artış gösterdi.
Tarihte ilk mevlidler 10. yüzyılda Arap edebiyatında görülmeye başlandı.
📌Mevlidin edebiyatımızdaki konumu dini türler içerisinde her daim ön sıralarda oldu. Dini içerikler arasında sayı bakımından en zengin literatüre sahip türdü. 15. Yüzyılda Süleyman Çelebi'nin yazdığı Mevlid'in çok sevilmesi ve geniş kitlelere ulaşmasının da türün yaygınlaşmasında büyük bir rolü vardı.
Süleyman Çelebi'nin yazdığı Vesîletü'n-Necât adlı mesnevinin ilk mevlid olduğu görüşü yaygın bir kabuldü.
📌Fakat öncesinde Türkçe yazılmış mevlid benzeri eserlerin varlığı da söz konusuydu.
📌Bunlardan biri de Ahmed Fakihi'nin kaleme aldığı tasavvuf manzumesi olan Çarhnâme'ydi. Nitekim Süleyman Çelebi'nin eserinde de Çarhname'dekine benzer ifadeler yer alıyıordu, şairin bu eserden etkilenmiş olduğu düşünülmekteydi.
📌Erzurumlu Darîr'in yazdığı manzum-mensur eseri Tercüme-i Siyer-i Nebî de yer yer mevlidi hatırlatmaktaydı. Vesîletü'n-Necât'ın bazı yerleri de Darîr'in eseriyle ciddi benzerlikler göstermekteydi.
📌Bu sebeplerle Dari'nin eserinin Türk edebiyatındaki ilk mevlid metni olması gerektiği ileri sürülmüştü.
📌Melid türünün en meşhur örneği; Süleyman Çelebi'nin Vesiletü'n-Necat isimli eseridir.
📌Peygamberimize duyulan sevgi Süleyman Çelebi'nin bu eseriyle özdeşleşmiş ve asırlar boyunca dilden dile aktarılarak Türk toplumunda önemli bir yere sahip olmuştur.
Vesiletü'n-Necat eserinin doğuş hikayesi
📜Süleyman Çelebi Bursa Ulucami'de imamlık yaptığı esnada bir vaizin sohbetini dinliyormuş. Vaiz, Bakara Sûresi'nin 285. âyetini açıklarken peygamberler arasında bir fark bulunmadığını, bu sebeple Hz. Muhammed'in Hz. Îsâ'dan ve diğer peygamberlerden üstün olmadığını söyleyince cemaatten bazıları vâize karşı çıkmış, tartışmalar büyümüş.
"Ölmeyip Îsâ göğe bulduğu yol
Ümmetinden olmak için idi ol"
📜İşte tam o esnada Süleyman Çelebi, halkın çok beğendiği bu beyti söylemiş ve Peygamber sevgisini dile getirip onun hayatının bazı bölümlerini içine alacak şekilde eserini tamamlamış.
Peygamberimizin kutlu Mi'rac hadisesini anlatan Mi'raciyyeler