Şans oyunlarının dinimizdeki hükmü nedir? Kumar oyunları kişinin ibadetini nasıl etkiler?

Kıymetli yazarlarımızdan Prof. Dr. Mehmet Emin Ay, piyango çekilişi gibi şans oyunlarının dinimizce hükmünü Fikriyat'a değerlendirdi. 'İslam dini, gerek Kur'an-ı Kerim'in ayetleri ve gerekse Peygamberimizin hadisleriyle helal rızkın önemi konusunda prensipler belirlemiştir. Ayet ve hadisler, açık ve net bir şekilde haksız kazancı yasaklamıştır.' diyen Mehmet Emin Ay, tüm bu kumar oyunlarının kişinin yaşamını, ibadetini ve ahiretini nasıl etkilediğine dair bilgiler verdi. 'Ey iman edenler! Mallarınızı aranızda bâtıl (haksız ve haram yollar) ile yemeyin.' (Nisâ, 29) Mikdâm b. Ma'dîkerib, Allah Resûlü'nün (sav) şöyle buyurduğunu aktarmaktadır: 'Hiçbiriniz, Yüce Allah katında elinin emeğiyle kazandığından daha sevimli olan bir rızık yememiştir.' (Ahmed ibn Hanbel, Müsned, IV, 131) Yine Câbir b. Abdullah'ın aktardığı üzere, bir defasında helal rızkın önemi hakkında Resûlullah (sav) şöyle buyurmuştur: 'Hiç kimse (Allah'ın kendisine takdir ettiği) rızkı -geç de olsa- elde etmeden ölmeyecektir. Öyleyse Allah'tan sakının, rızkınızı güzel bir şekilde arayın. Helâl olanı alın, haramdan sakının!' (İbn Mâce, Ticâret, 2) Ebû Hüreyre'den nakledildiğine göre ise, Hz. Peygamber (sav) şöyle bir uyarıda bulunmuştur: 'Öyle bir zaman gelecek ki, kişi malını helâlden mi yoksa haramdan mı elde ettiğine bakmayacak!' (Buhârî, Büyû', 23) Kendisine, 'En faziletli kazanç hangisidir?' diye sorulduğunda, 'El emeğiyle kazanılan.' diyerek cevap vermiş, (Ahmed ibn Hanbel, Müsned, III, 467) el emeğinin kendi yanındaki değerini ortaya koyması bakımından, 'Birinizin urganını alıp sırtında odun taşıması, başkalarına el açıp dilenmesinden çok daha hayırlıdır.' buyurmuştu. (Buhârî, Müsâkât, 13) Prof. Dr. Mehmet Emin Ay: Yukarıda aktarılan ayet ve hadis-i şeriflerden anlaşılan odur ki, helal rızık konusunda gösterilen hassasiyet de sarf edilen çaba da Allah katında çok değerlidir. İslam dini, helalinden kazancı takdir ederken, haksız kazancın haram olduğunu ortaya koymuş, çeşitli yönlerden insan ve toplum üzerinde zararlı etkileri olan haksız kazancın her türünü yasaklamıştır. Prof. Mehmet Emin Ay: Her dinin, bir Allah ile insan arasında olan hukuku bir de insanın diğer insanlarla olan hukuku vardır. İşte bu ikincisine 'muamelât' denilir ve kulların diğer insanların hukukuna azami derecede özen göstermesi istenir. Zira 'kul hakkı' İslam dininde son derece önemlidir. Bu bağlamda, İslam dini faiz, tefecilik, karaborsacılık ve kumar gibi gayri meşru yollardan elde edilen geliri yasaklamış, ancak karşılıklı rıza ile yapılan ticaretten ve sunulan herhangi bir meşru hizmete karşılık alınan işçilik ücretinden elde edilen kazancı helal saymıştır. Bu genel bilgiden sonra, 'şans oyunları' adı altında oynanan ama aslında bir kumar türü olan piyangoyu ele alacak olursak, Kur'an-ı Kerim'de kesin bir dille yasaklanmış olması hasebiyle İslam dini bütün Müslümanlara böylesi bir uygulamayı 'haram' olarak kabul etmelerini emretmektedir. Mâide suresinin 90. ayeti açık ve nettir: 'Ey iman edenler! İçki, kumar, dikili taşlar putlar ve fal okları şeytan işi birer pisliktir. Onlardan kaçının ki, kurtuluşa eresiniz.' Ayette kumar karşılığı olarak geçen 'el-Meysir' kelimesi üzerine biraz bilgi verecek olursak o dönem oynanan bu kumar türünün bugün oynanan şans oyunlarının temelini teşkil ettiğini görmüş oluruz. Kur'an'ın ve Peygamberimizin yasakladığı bir 'haksız kazanç' yolu olan el-Meysir, İslam dininin gelmesinden önceki süreçte Arap toplumunda hem eğlence hem de kazanç aracı olarak görülen yaygın bir oyundu. Oyun, on kişinin bir araya gelip bir devenin veresiye olarak satın alınmasıyla başlardı. Ardından deve kesilerek yedi parçaya bölünür, sonra bu on kişi arasında kura çekimi yapılırdı. Çekilen kurada onlardan sadece yedisi söz konusu deveden pay almaya hak kazanırdı. Kurada ismi çıkmayan üç kişi ise veresiye olarak satın alınmış olan bu devenin bedelinin tamamını ödemek zorunda kalırdı. Dolayısıyla, el-Meysir, bir tarafta sadece bir kura işlemiyle bir devenin yedide birine sahip olan 'kazanan'ların; diğer tarafta ise bu devenin bedelini üçte bir oranında ödemek zorunda kalan 'kaybedenlerin' olduğu, ama ona 'oyun' gözüyle baktıkları bir kumar türüydü. Geçmişteki 'Meysir' ile günümüzdeki 'piyango' arasında ne fark var? Aktarılan bu bilgileri dikkatle incelediğimizde o zamanki uygulama ile günümüzdeki piyango ya da şans oyunlarının arasında büyük benzerlik olduğu görülecektir. Dolayısıyla şans oyunlarının hepsi biraz önce ifade edilen ayet ve hadislerle 'şeytan işi birer iğrenç iş' olarak nitelenmiş ve 'haram' kılınmıştır. Haram bir iş vesilesiyle kazanılan para da haramdır. Konuyla ilgili uyarılarda bulunan Peygamber Efendimiz, haram kazancın insanı düşüreceği kötü durumları çok etkileyici ifadelerle ortaya koymuştur. Mehmet Emin Ay: İslam'da şans diye bir şey yoktur. Zira şans rastlantılarla ilişkilidir. Oysa İslam'da tesadüf diye bir şey yoktur. Çünkü yaşanan hiçbir şey rastlantı eseri değildir; bilakis her şey, kader-i ilahi'nin tecellisi olarak tahakkuk etmektedir. Nitekim Allah Teâlâ Kur'an-ı Kerim'de 'Biz her şeyi bir ölçü üzere bir plan ve program dahilinde yaratmışızdır.' (Kamer, 49) buyurmaktadır. Dolayısıyla İslam bize her şeyin bir tevafuk üzere, ince bir plan ve ölçü ile yaratıldığını beyan eder. Bu da bize, 'işimizi şansa bırakma' anlayışını değil çalışıp çabalayarak sonuç elde etmeyi hedeflememizi öğütler. Ayrıca şunu da eklemeliyiz ki, Kur'an bize 'İnsan için ancak çalışıp-çaba göstermesinin bir karşılığı olacağını' (Necm, 39) ifade eder. Şans konusunda İslam bize neler söyler? Böyle olunca Müslüman şansa değil, Allah'ın kendisi için takdir ettiği nasibe inanır. Ama bu nasibi önemser, dua ile Allah'tan onun kendisine verilmesini ister, ona ulaşabilmek için peşine düşer, elde edebilmek için çaba sarf eder. Yani üzerine düşen her şeyi yapmaya çalışır. Sevgili Peygamberimiz böyle bir süreç neticesinde bir insanın rızkını kazanmasını, 'kişinin elinin emeğini yemesi' olarak ifade etmektedir ve 'Allah katında en sevimli ve makbul rızık bu şekilde kazanılan rızıktır.' buyurmaktadır. 'Haram kazançtan infak söz konusu olamaz.' Mehmet Emin Ay: Tarafların göstermelik rızaları meşru yollarla olmadıktan sonra kumar ve kumarda elde edilen mal helâl duruma gelmez. Dolayısıyla kumardan kazanılan para ile hayır da yapılamaz. Haram para ile hayır yapmayı düşünmek Allah Teâlâ'nın yasakladığı ve haram kıldığı bir husustan elde ettiği parayı hayır yolunda kullanmaya kalkışarak Yüce yaratıcıyla alay etmek sayılmakta ve ayrıca bir 'büyük günah' olarak kabul edilmektedir. Bir cahillik eseri bu yolla bir kazanç elde eden ve belli bir parayı alan kişinin bundan hiçbir şekilde faydalanmadan ihtiyaç sahiplerine aktarması gerekir. Ancak bu işi yaparken bir sevap ummayı asla düşünmemelidir. Çünkü Allah Teâlâ, infakın Allah tarafından verilen rızıkla yapılmasını emretmektedir. (Bakara, 3) Allah ise kuluna ancak helal olan şeyleri rızık olarak verir. Dolayısıyla haram kazançtan infak söz konusu olamaz. İddia ve Spor toto, loto gibi oyunlar da birer 'şans oyunu' olarak bilinir. Dolayısıyla yukarıda piyango için ifade edilen şeyler bu tür oyunlar için de geçerlidir. Neticede bu oyunlar da bir tür kumardır. Bu uygulamanın yasal birtakım dayanaklarının olması veya resmi kurumlar tarafından idare ediliyor olması 'haram' hükmünü değiştirmez ve onu 'helal' hale getirmez. Mehmet Emin Ay: Sorunuzdaki gibi kumar ve çeşitli şans oyunları kişinin bizatihi kendisini, ailesini ve yaşadığı toplumu olumsuz yönde etkilediği gibi onun ibadet hayatını da ahiretini de yine bu şekilde etkiler. Bir kere kumar, kişinin aile hayatına olduğu gibi toplum yapısına da olumsuz yönden birçok etkisi vardır. Kumar; üretmeyen, tembel ve boşa vakit geçiren kişilerin toplumda çoğalmasına neden olur. Kumardan elde edilen kazanç helâl olmadığı için bereketi de olmayacaktır. Kumarda kaybedilen paranın her kuruşunda ise ailesinin hakkı vardır. Bunun yanında kumar beraberinde içki, yalancılık, hırs, kin, intikam, cinayet gibi kötülükleri getirir. Aile hayatında huzursuzluğun temeli olduğu gibi, ihmallerin de sebebidir. Bütün şans oyunları başlangıçta eğlenmek ve vakit geçirmek için oynanır. Kazananın çok az; kaybedenin ise çok fazla olduğu bu oyunlar, nice insanların her şeyini satıp kumara yatırmasına ve bütün ömrünü sefalet içinde geçirmesine neden olur. Kumar oynayan ve kumardan haksız kazanç eden kişinin kumar illetinden kendini kurtarıp da ibadet etmesi kolay değildir. Buna muvaffak olsa bile ibadetlerinden bir manevi haz ve lezzet alması mümkün olmaz. Çünkü yedikleri helal değildir. Ayrıca haram kazancın kişinin Allah ile olan irtibat ve iletişimine de çok büyük engel teşkil ettiğini söyleyebiliriz. Haram kazançla yapılan ibadetleri Yüce Allah'ın kesinlikle kabul etmeyeceğini Sevgili Peygamberimiz ashâbına şu şekilde anlatmıştı: 'Bir adam uzun bir yolculuğa çıkmış, saçı başı dağılmış, tozlanmış, sonra ellerini semaya kaldırmış, 'Yâ Rabbi, yâ Rabbi...' diye yalvarıyordu. Oysa onun yediği haram, içtiği haram, giydiği haram, beslendiği gıda haram! Onun bu hâldeki duası nasıl kabul edilebilir ki!' (Müslim, Zekât, 65) Sa'd b. Ebî Vakkas isimli sahabi, Peygamberimize gelerek dualarının kabul olması için ne yapması gerektiğini sorunca Peygamberimizin cevabı şöyle olmuştu: 'Yediklerinin helâl olmasına dikkat et ki, duaların kabul olsun.' (Taberânî, el-Mu'cemü'l-evsat, VI, 310) Kumar oynayan birinin dünyada yaşadığı sefalet ve hüsran, ebedi hayatında da kişinin peşini bırakmaz. Allah'ın haram kıldığı bu işle meşguliyeti, ahiret yurdunda da şiddetli azap görmesinin sebeplerinden biridir. Röportaj: Özge Özkul

Şans oyunlarının dinimizdeki hükmü nedir? Kumar oyunları kişinin ibadetini nasıl etkiler?

Mersin'de "Bolkarlar'dan Toroslar'a Desenlerin Sırrı" temalı defile düzenlendi

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

"Uluslararası Ankara Caz Festivali" Kerem Görsev Trio konseri ile başladı

İsmet Özel'in Taşları Yemek Yasak kitabından düşündürücü satırlar

Ekrem Demirli'nin ufuk açıcı cümleleri

Rahman’ın has kulları

İslam’dan edebiyata kadar en özgün konuların podcastleri

Filistin'deki zulme karşı Müslüman tavrı nasıl olmalı - PODCAST

Uygur Türklerinin kaderini değiştiren 48 madde

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

PODCAST I Fergana Vadisi'nin önemi

Merhametten ve empatiden uzak Çocuk Hakları Günü!

Metoda dair: Yöntemi gözden geçirme

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Haris el-Muhâsibi'den Hakk'ı Arayanlara Nasihatler

Filistin’i işgale yönelik Yahudi göçleri: Aliyah

İsrail işgallerine karşı "birlik" çağrısı

Osmanlı belgeleri ışığında Filistin’e Yahudi göçü

Bosna Savaşı öncesinde bölgedeki gerilimlerin tarihsel kökenleri

Osmanlı'nın Balkanlar'daki 5 eseri

Hz. Hafsa'nın (ranha) hiç kapanmayan penceresi

İslam mimarisinin çekirdek kavramı: Mekan

Avrupa'nın acımasız yüzü

Uygur Türklerinin kaderini değiştiren 48 madde

Hayatı ve fikirleriyle Yazıcızadeler

Arama

Şans oyunlarının dinimizdeki hükmü nedir? Kumar oyunları kişinin ibadetini nasıl etkiler?