Arama
'Şehzadebaşı Camisi'ne dair az bilinen gerçekler
Mimarlık tarihinin mihenk taşı Mimar Sinan, eserlerindeki ustalık, mühendislik, ince işçilik ve asırlardır çözülemeyen mimari dehasıyla hayranlık uyandırıyor. Osmanlı toprakları içinde, 365 eseri bulunan Mimar Sinan'ın inşa ettiği camilerden biri olan Şehzadebaşı, büyük ustanın ilk selatin camisidir. Bu caminin Kanuni döneminde tarihi yarımadanın sıfır noktası tespit edildikten sonra buraya inşa edildiğini biliyor muydunuz?
Dengeli tasarımı nedeniyle Osmanlı mimarisin en etkileyici örneklerinden biri olan Şehzadebaşı Camii'nin kitlesi ve avlu bölümleri birbirine eş büyüklüktedir.
Caminin ana kubbesi 19 m. çapında ve yerden yüksekliği 37 metredir. Revak kubbelerinin büyüklüğü ve yükseklikleri birbirine eşit, cami planındaki köşe kubbelerle hemen hemen aynı büyüklüktedir. Bu yüzden Şehzade Cami avlusu, Bayezid Cami avlusuyla birlikte Osmanlı mimarisinin en dengeli ve güzel avlularından biridir. Avlunun ve minarelerinin kütleyle bütünlenişi de çok başarılıdır.
1990'lı yıllarda Mimar Sinan'ın 'çıraklık eserim' dediği Şehzadebaşı Camisi'nin zedelenen kemerleri için restorasyon çalışmaları başlatılmıştı. Caminin kemerlerindeki sorun, çok sayıda mimarı bir araya getirse de bir karara bağlamamıştı.
Mimarlardan biri incelemeler sırasında caminin kemerlerinde bir oyuk fark etti. Bu oyuktan çıkan cam şişede gizlenmiş mektup bulundu. İncelemeler sonucu mektubun Mimar Sinan tarafından yazıldığı anlaşıldı.
Büyük usta mektubunda, "Bu notu bulduğunuza göre kemerlerden birinin kilit taşı aşındı ve nasıl değiştireceğinizi bilmiyorsunuz" diyordu.
"Bu kemeri oluşturan taşların ömrü yaklaşık 400 senedir. Bu müddet zarfında bu taşlar çürümüş olacağından siz bu kemeri yenilemek isteyeceksiniz. Büyük bir ihtimalle yapı teknikleri de değişeceğinden bu kemeri nasıl yeniden inşa edeceğinizi bilemeyeceksiniz. İşte bu mektubu ben size, bu kemeri nasıl inşa edeceğinizi anlatmak için yazıyorum" diyerek başlıyordu mektup.
Daha sonra taşların nasıl onarılacağını şöyle anlatıyordu: "Her kim bu taş eskidiğinde yenisiyle değiştirmek isterse, eski taşın yerine takılacak yeni kilit taşının iki tarafından yağlı iple taşı bir taraftan sokup öteki taraftan çeksin. Sonra ipin dışarıda kalan kısımlarını kessin."
Koca Sinan böylece çağlar sonrasına ışık tuttu. Camiyi kurtaran bu mektup şu anda Topkapı Sarayı'nda muhafaza ediliyor.
Şehzade Külliyesi, Türk mimari tarihinde bir dönüm noktasıdır. Bursa ve Edirne'nin ardından İstanbul'un alınmasıyla birlikte Bizans mimarisinden etkilenen Osmanlı, Fatih Cami'yle birlikte eskiden aldıkları mimariyi aşmaya başlamıştı.
Bu alanda neredeyse artık zirveye ulaştığı düşünülürken, Mimar Sinan'ın büyüklüğü devreye girdi. Çünkü Mimar Sinan, ilk kez bu projede, kendine kalan mirası yoğurup yeni bir söylem getirdi.