Arama
Türkistan’ın gözbebeği 10 cami
Türkistan coğrafyası ile olan kardeşlik bağımız köklü bir geçmişe dayanır. Yüzyıllar boyunca hem aynı milletten hem de din kardeşi olduğumuz bu topraklar üzerine birbirinden kıymetli yapılar inşa edildi. Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Doğu Türkistan, Başkurdistan, Türkmenistan ve Tataristan devletlerindeki camiler, görenleri derinden etkiliyor. Sizler için, kadim Türkistan'daki 10 camiyi araştırdık.
📍 Kalan/ Kalyan Camii, Özbekistan
💠 Özbekistan'ın Poi Kalyan Meyda'nında bulunan cami, Karahanlı Hükümdarı Arslan Han tarafından 1121 yılında inşa edilir.
💠 Cuma Camii olarak da anılan bu eser, Cengiz Han Buhara'ya saldırdığı esnada zarar görür fakat bu olay günümüze kadar ulaşmasına mani olmaz.
💠 Bu yapı, Cengiz Han'ın, Orta Asya saldırılarından sağlam bir şekilde günümüze ulaştığı için bir hayli özel olarak kabul edilir. Camiyi farklı kılan özelliklerden biri de tepesinin külah şeklini andırmasıdır.
💠 İnci sıraları, sepet örgüleri, geometrik hatlar, baklavalar, yıldızlarla bezenmiş olan minarede şerefenin altındaki sırlı tuğla ile meydana gelen süslemeleri ile bilinen yapılar, Özbek mimarisinin erken dönem örneklerden biridir.
💠 Büyük bir kemerle bugünkü camiye bağlanan minarenin üst kısmında mukarnaslı bir şerefe vardır. Sivri kemerli on altı açıklığa sahip şerefe üstte dışa taşkın mukarnas bezenir. Minareyi özel kılan özelliği, en tepede külâh benzeri konik bir tepenin bulunmasıdır.
💠 Kalan Camii 1514 dolaylarında Buhara Hanlığı'nda inşa edildi. Semerkant'taki Bibi Hanım Camii ile aynı büyüklüktedir. Her ikisi de cami olmasına rağmen, mimari tarzlarda çok farklıdırlar.
💠 Avluya bakan, ana dua salonuna giriş kısmında uzun bir kiremitli eyvan yer almaktadır. Cami, büyük mavi çinili bir kubbe ile örtülüdür.
📍 Dungan Camii, Kırgızistan
💠 Dungan Camii veya İbrahim Hacı Camii olarak bilinir. Ahşap mimarinin en güzel örneklerini taşıyan eser, Kırgızistan'ın Karakol şehrinde bulunur. Bu camii, 120 kişinin namaz kılacağı şekilde yapılmıştır.
💠 Her yeri tamamen ahşaptan yapılmayan bu caminin taş olan kısımlarını yerli halk, tahta ile yapılan yerlerine ise Çinliler yardım eder.
💠 Rus Çarlığı döneminde inşa edilen cami, Kırgızistan'ın kuzeyinde ayakta kalan ilk cami olma özelliği de taşır. Tanrı Dağları'ndan toplanan ladin, kavak ağaçları ve karaağaçları ile yapılır.
💠 Çin mimarisiyle 1910'da inşa edilen ve renkli boyalarla bezenir. Camii, geleneksel Çin mitolojisinde yer alan ejderha, Anka kuşu ve aslan figürlerini barındırır.
Manas diyarı Kırgızistan
💠 Ahşap işçiliğinin en nadide örneklerinden biri bu eserdir. Başta Kırgız halkı ve turistlerin Karakol şehrindeki en önemli uğrak noktasıdır.
💠 Cami, Çin'de 19. yüzyılın sonlarında yapılan zulümlere dayanamayarak Orta Asya'ya göç etmek zorunda kalan Dungan halkının önderlerinden İbrahim Hacı tarafından yaptırılır.
💠 Tek katlı ve tek minareli cami, Dungan asıllı İbrahim Hacı tarafından davet edilen Çin asıllı mimar Zhou-Su ve beraberinde gelen ustalarla beraber hiç çivi kullanılmadan "çandı" denen yöntemle yaparlar. Bu eserin inşası tam 3 yıl kadar sürer.
💠 Dungan Camii'nin kornişinde; üzüm, armut, nar ve şeftali resimleri yer alır. Caminin çatısı yeşil, sütunları sarı, tavanı sarı ve minaresi mavi renktir. Kısacası bu cami renklerle bezenmiş bir eserdir. Camiye sonradan kare prizmadan yapılan tahta minare de eklenir.
💠 İbrahim Hacı Camii, dini inançları yaşamanın yasak olduğu Sovyetler Birliği döneminde 25 yıl boyunca tahıl ambarı ve bölgedeki kilisenin spor okulu olarak kullanılır.
💠 Kırgızistan'a 140 yıl önce göç eden Çin kökenli Dungan Müslümanlarının, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonraki yıllarda caminin yeniden ibadethaneye çevrilmesi için başlattığı mücadelenin ardından 1960'lı yıllarda cami yeniden ibadete açılır.
💠 Cami, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı (TİKA) tarafından 2016 yılında tekrardan düzenlenir.