Arama
Üç aylar sözlüğü
Bir bereket ve manevi arınma mevsimi olan Üç aylar, ufkumuzu ve hayata bakışımızı etkileyen önemli bir vakit dilimidir. Tüm Müslümanlar için, büyük önem arz eden Üç aylar, dilimize birçok isim ve terim kazandırmıştır. İşte sizler için derlediğimiz birbirinden anlamlı o kelimeler…
MUHAREMİYYE
🔹 Arapça kökenli kelime, "hicri senenin başlangıcı olan muharrem ayının birinci günü yapılan tebrikleşme" anlamına gelir. Edebi anlam olarak ise "Muharrem'i kutlamak maksadıyle yazılıp büyüklere sunulan manzûme"ye denir.
Enderunlu Vâsıf'ın bahara tesâdüf eyleyen 1217 senesi için yazdığı ve III. Selîm'e takdim ettiği Muharremiye'den bir parçayı aşağıya naklediyorum.
(Tâhirü'l-Mevlevî)
MUKABELE
🔹 Arapça kökenli olan "mukabele" sözcüğü, "karşılık verme, karşılama" anlamlarına gelir. Günümüzde, Ramazan ayında düzenli olarak her gün, Kur'an'ı Kerim okumalarının gemel adıdır.
Kur'an okuyuşu hârikulâde mükemmeldi; pek güzel ve yakıcı bir sesi vardı. Mukābele okuduğu vakit birçok makamların seyrini gösterir, bir makamdan öteki makāma gāyet ustalıkla geçerdi.
(Sâdeddin N. Ergun)
NAFİLE
🔹 Arapça bir kelime olan "nefl"den türemiştir. "karşılıksız vermek, fazla olan şey" anlamlarına gelir. Dini anlamda ise bir kimsenin dinen mecbur ve mükellef olmadığı halde sırf Allah (CC) rızasını kazanmak amacıyla farz dışında kıldığı namaz, tuttuğu oruç ve yaptığı her türlü hayırlı iş ve davranışların geneli için kullanılır.
Ziyân eyler edenler nakz-i ahdi Zihniyâ âdet
Verir keffâret elbette yemîninde olan hânis
Günümüz Türkçesiyle
(Bayburtlu Zihni)
ORUÇ
🔹 Farsça kökenli olan "oruç" ismi, "İslam'ın beş şartından biri olan, imsaktan güneş batıncaya kadar yeme, içme gibi dünyaevi işlerden uzak durma" anlamlarına gelen ibadettir.
Aklın orucu hevâ ve hevese aykırı hareket etmektir. Nefsin orucu yeme, içme, harâma karşı perhizkâr olmaktır.
(Kuşeyrî Risâlesi)
RAMAZANİYYE
🔹 Arapça kökenli bir kelimedir. "Ramazan" sözcüğünden türemiş ve "Ramazan'a mahsus, Ramazan'da alınan, verilen veya yapılan şey" anlamına gelir.
🔹 Aynı zamanda edebiyatımıza da tesir eden bu terim, "Ramazan münasebetiyle padişaha, sadrazama ve zamanın ileri gelenlerine takdim edilmek üzere yazılan, Ramazan ayının faziletini, İslam dînindeki yerini anlattıktan sonra takdim edilecek kimseye ait övgü beyitlerine yer verilen kaside" demektir.
Ramazâniyelerin en meşhur ve parlağı, Sâbit'in Sadrâzam Baltacı Mehmed Paşa'ya yazdığı Ramazâniye'dir. Ona nazîre olarak Sünbülzâde Vehbî'nin Ramazâniyesi kıymetli olduğu gibi Enderunlu Vâsıf'ın Ramazâniyesi de o vaktin içtimâiyâtını anlattığı için ehemmiyetlidir.
Mehmet Z. Pakalın