Arama
Müteferrika Matbaası'nın en çok satan eseri: Vankulu Lugatı
1729 yılında Osmanlı'nın ilk matbaası olan Müteferrika matbaasında tab edilen ilk kitap olan "Vankulu Lugatı", kitapçılık serüvenimiz ve kültür tarihimizin önemli bir kırılmasıydı. O dönemde başta katipler olmak üzere pek çok grubun tepkisini çeken matbu eserler, dönemin Şeyhülislamı'ndan fetva alınarak basılabilmişti. Osmanlı ilmiye sınıfının mümtaz temsilcilerinden Vani Mehmed Efendi'nin bir tercümesi olan eser, kitap tarihimizin önemli bir parçası.
▪ Müteferrika matbaasının ilk eseri İsmail Cevheri'nin "es-Sıhah" olarak bilinen eseri "Sıhahu'l Luga"nın Mehmed bin Mustafa el Vani tarafından dilimize çevirisi olan ve mütercimi ile anılan Vankulu Lugatı'dır.
İsmail Cevheri kimdir?
Aslen Türk olan İsmail Cevheri bir Arap dili alimidir. "Es-Sıhah" ve "Tacü'l Luga" olarak b,ilinen meşhur Arapça sözlüğün müellifidir.
▪ Sıhah kısa adıyla tanınan eser Arap dili için önemli, çığır açan bir mesabedeydi. Fasih kelimeleri bir araya toplaması ile bilinen sözlük, ilim ehlinin müracaat kaynağıydı.
▪ İlim dünyasına pek çok katkı sunan eser, yazıldığı gün itibariyle çokça çalışmaya konu olduğu gibi her dönemde en çok tercih edilen sözlüklerden biri de oldu.
▪ Özellikle kelimelerin son kök harfine göre sıralanması lugatı çağdaşlarından ayırdı. Bu durum kafiye için şairler tarafından eserin daha çok tercih edilmesini sağladı.
▪ Meşhur es-Sıhah'ı Türkçeye kazandıran müftü ve alim Vâni Mehmed Efendi, telif çalışmaları bulunan aynı zamanda Medine kadılığı yapmış, Arapçaya ileri derecede hakim bir zattı.
Vâni Mehmed Efendi kimdir?
1592 yılında vefat eden Vâni Mehmed Efendi, müderris, müftü ve kadı olarak; İstanbul, Medine, Rodos, Manisa ve Kütahya şehirlerinde görev aldı.
▪ Vankulu'nun tercümesi o denli meşhur oldu ki "es-Sıhah", Osmanlı topraklarında müellifinin adı yerine müterciminin adı ile; Vankulu Lugatı olarak anıldı.
▪ Sıhahu'l Cevheri'nin en mükemmel tercümesi olarak bilinen eser, öneminin yanında İslami ilimlerin başı Arapça olduğu için matbaanın ilk kitabı olarak tercüme edildi.
▪ Bu, önemli bir hadisedir. Zira mütercim Vâni Mehmed Efendi, tercümesinin mukaddime kısmında bu hususa bilhassa değinerek Arapça'nın ilim dallarınındaki ehemmiyetine dikkat çekti.
▪ Ayrıca Vankulu Lugatı'nın ilim talebelerinin en çok kullandıkları eserlerden olması ve bu yönüyle uygun fiyatlı olarak ilim talebelerine ulaştırılmak istenmesi kitabı matbaanın en çok satan eseri yaptı.
▪ İlmi literatürümüz için büyük önem arz eden Müteferrika matbaası ve basılan ilk matbu eser Vankulu Lugatı, İslam matbaacılığı için öncü vazifesi gördü.