Arama
300 yıl saklanabilen Semerkant kağıdı
Semerkant, Türk diyarlarından kadim bir şehirdir. 8. yüzyılda başlayan dut ağacı kabuğundan kağıt üretme serüveni günümüzde bu güzide kentte devam eder. Diğer türlerine göre oldukça dayanıklı olan dut ağacı kabuğunu sizler için araştırdık. İşte 300 yıldan fazla saklanabilen Semerkant kağıdı…
DUT AĞACINDAN ÜRETİLEN KAĞIDIN SERÜVENİ
🔹 Tarihi kaynaklarda edinilen bilgilere göre; 751 senesinde Özbekistan topraklarında meydana gelen savaşta, Semerkant Beyliği askerleri bir grup Çinliyi esir almıştı. Onlarda kurtulmak adına, askerlere geleneksel zanaatlarından olan dut ağacı kabuğundan kağıt üretiminden bahsedilmişti.
🔹 Hatta kurtuldukları takdirde bu zanaatı onlara öğreteceklerini dile getirmişlerdi ve dedikleri gibi de yaptılar. Çinliler tarafından öğretilen üretim türü, Semerkant bölgesinde yaygınlaştı.
EN İYİ ÖZELLİKLERE SAHİP KAĞIT TÜRÜ
🔹 Semerkant adı verilen bu kağıt çeşidinin ünü, bilindiği kadar 9. ve 10. asırlarda Asya kıtası dışında Avrupa'ya kadar ulaştı. Hatta kaynaklarca, o dönemlerde kaleme alınan eserlerin çoğunun, Semerkant kağıdı üzerine yazıldığı bilinmekte.
🔹 10. yüzyıla gelindiğinde ise dünyadaki en pürüzsüz, dayanıklı, ince ve hatta mürekkebi fazla emmeyen kağıt çeşitleri, Semerkant merkezli kağıt üretim atölyelerinde, üretilir hale gelmişti.
10 GÜNDE KAĞIDA DÖNÜŞÜM
🔹 Dut ağacı kabuğunun kağıda dönüşümü oldukça sabır gerektiren bir iş çünkü bu dönüşüm tam 10 günü sürmekte. Günümüzde de Semerkant'ın İpek Yolu turizm bölgesinde, kağıt atölyesinde bu işi devam ettiren Nekruz Nimetiyev, bu zanaat için yüzyıllar öncesinin teknikleriyle çalıştıklarını dile getirdi.
🔹 Eskiden bu iş, Doğu Türkistan'ın başta Hotan şehri olmak üzere pek çok kent ve köylerde devam ederken günümüzde dut ağacı kabuğundan kağıt üretimi yalnız Semerkant'ta yaşatılmakta.
SARAY KAĞIDI
🔹 Dut ağacı kabuğundan üretilen kağıdın kullanılmaya başlandığı ilk günden beri saraylardaki üst düzey yöneticiler ve emirler dahi bundan yararlanmıştı.
🔹 Semerkant kağıdının ilginç bir özelliği de sallandığında kendine has bir ses çıkarması. Dut ağacı kabuğundan yapılan kağıt, en az üç yüz sene muhafaza edilebiliyor.
KAĞIDA DÖNÜŞÜM AŞAMALARI
🔹 Semerkant kağıdının serüveni evvela dut ağacı dallarının ilkbahar aylarında kesilmesiyle başlar. Kesildikten sonra kurutulan dallar daha sonra depolanır.
🔹 Aradan belli bir zaman geçtikten sonra dut ağacından soyulan kabuklar, yumuşaması ve küçücük parçalara bölünmesi için büyük kazanlarda kaynatılır.
🔹 Dut ağacı parçaları ahşapla çerçevelenmiş eleklerle süzülür ve ham madde kurutulmaya bırakılır. Ardından ametist taşı ile cilalanarak hazır hale getirilir.