Arama
Anadolu’nun Oxford’u Amasya
Anadolu'nun önemli kültür merkezi ya da Anadolu'nun Oxford'u; şehzadeler şehri ve birçok farklı medeniyete ev sahipliği yapmış, asırlarca Osmanlı Devleti'ne padişahlar yetiştirmiş bir şehir Amasya… Bu güzide şehrin tarihini, Süheyl Ünver'in de kaleme aldığı 'Amasya Defteri'ndeki notlar ile kısaca derledik.
-Bâyezid manzumesi. Saray da ilerde yamaçta. Betonarme ile kale tamiri adet haline gelmiş. Belediye bandosu sahurda bando ile uyandırıyor. Elli altmış senedir adet. Kal'ada. Akşehir de yapmış. Bizimkiler, niye yapılmıyor? diye gücenmişler. Sahilhâneler mühim. Amasya güzel, lakin sıcak.
-İki tane el büyüklüğünde kaya. Dört parmak mesafe kadar yakın. Aradan bir tas su dökün.
-Amasya sabahı geç. Akşamı ermiş?
-İdare amirleri. Eski kültür eserlerimizle alakalı değil. Şehrin nüfusu 25.000.
-Amasya'da çok eser var. Sayısı –lehülhamd- pek fazla.
AMASYA'NIN TARİHİ MEKÂNLARI
Yörgüç Paşa
-Yörgüç Paşa'da beni hayretlere sokan bir mermere menkuş pano. Ben ömrümde bu kadar notası ve gravürü uyumlu bir eseri ancak burada gördüm. Hem de on beşinci asra ait. Miladi yılını Yılmaz Bey çıkardı.
-Altında mermere celi sülüs ile bir meraklı, "Safa geldin Ya şehr-i Ramazan" yazmış. Ali Saim Beyler'e iki güzel parça arasında bu yakışık almaz diye itiraz ettim. Silin deyince orada bir cahil peyda olarak: "O ayettir, silinmesin. Ne ziyanı var, demesin mi? Hep şaştık. Saim Bey: "Oğlum o ayet değil, böyle yazmıyor diye okudu. O hala dursun, ne zararı var diye direndi. Şaştık ne diyelim, sustuk. Zira cahil, kabil-i hitap değil… Muammer Bey de şaştı. Ben onu sildiririm, üzülmeyin" dedi.
-Taşın bu kısmını buraya nasıl sokarak intibak ettirmişler, doğrusu anlayamadım. Mimarlarımız da doğrusu hayret ettiklerini söylediler. Harika.
-Yörgüç Paşa da son cemaat mahallinde, açıkta, en güzel bir süslü pencere, taklidi.
-Yörgüç Paşa Camii Edirne sitilinde. Bu zatın dedesi Mihal Gazi. Vakfiyesi var. Yörgüç Paşa aile makberesi. Cami kitabesi harika. Harika nakışlar; burada, yanda kapı fevkinde. İçi emsalsiz, hatasız ve fevkalâde güzel. Istampaj yapmak lazım. Adeta taşa hak edilerek büyütülmüş tezhib gibi. Kitabe etrafı da mükemmel. Cami kilitli idi, açtılar. Camide yeni ve berbad kâğıtlar üzerine duvarlara yapışmış ve çerçeveli yazılar asılmış. Kötü şeyler. Doğrusu utandım.
-Taş işçiliği harika. Kuşlar girebiliyor. Oymalar arasında kuş yuvası.
- Serçeler girebiliyor. Burada ve Bayezid Paşa'da minare yok. Ahşap minareyi buraya koymuşlar. Taş bir yerde veya dama çıkarak ezan okuyorlar. Kapı solunda, Grekçe bir Hristiyani kitabe. Bir yanında vaftiz taşı.
II. Bâyezid Camii
-Bâyezid Camii kıble sağında nakışlar var. Vazolu bir servi. Bulutlu. Bursa'da Cem sultan türbesindeki gibi.
-II. Bâyezid vakfiyesi, Amasya'ya ait. Cemaziye'l-ûla. 901 tarihli. Aslı Ankara Vakıflar Arşivinde. Muammer Bey'de fotokopisini gördüm. Aslı altun tuğralı. Bu da öyle, Şemse cilalı yapılıp buraya göndermişler.
Şirvani Camii
-Türbe ve camiini ziyaret ettik. Müritleri tarafından yaptırılmış. 1308'de (M.1892) başlanmış. 1325'de bitmiş. Oğlu da orada metfun. Siraci. Hanımları bahçede metfun. Bu camide Sultan Bâyezid tarzını aynen almışlar. Amasya'nın bütün mimari eserlerinden parçalar var.
-Ulema ve devlet adamları Amasya'ya gelince, bence camilere mülhak tabhanelere misafir ediliyorlar. Mahalle işleri de camilerde yapılıyor. Hatırlı misafirleri buralarda misafir edilir. Ama cahiller mesele yapar.