Arama
Anıların koleksiyona yansıması: Efemera
İnsan, anılarıyla nefes alır, onlarla hayata tutunur. Yaşadığı, gördüğü ve hissettiği duyguları unutmak istemez aksine hatırına geldikçe mutlu olur. Bir akşamüstü gidilen bir tiyatronun bileti, mola için durak kabul edilen tatlıcıdan alınan işlemeli mendil, belki de sevdiklerinize gönderdiğiniz bir kartpostal. Bunlar saklandıkça kıymetlenir, baktıkça yer edinir hafızamızda... İşte, bu efemera koleksiyonerliğidir. Siz de bunu bir hobi olarak görüyorsanız bir efemeristsiniz demektir.
GÜNLÜK YAŞANTININ BİR PARÇASI
🔸 Efemaranın ortaya çıkışı daha çok insanların günlük hayatlarından geriye, somut ve yaşantılarının bir parçası olan eşya bırakmaktır. Bu bir nevi, efemeristlerin günlük tutmasıyla eş değerdir.
🔸 Böylece geçmişi 14. yüzyıla kadar uzanan efemera, başta tamamen bir uğraş olarak doğar ve sahipleri haricindeki kimselerden değer görmez.
TARİHİ BİR KAYNAK
🔸 20. yüzyılın ikinci yarısına geldiğinde bu durum tamamen değişir. Çünkü efemeraların, araştırma konuları için ihtiyaç duyulan kaynak eksikliğini ortadan kaldırabilecek potansiyele sahip olduğu anlaşılır. Sonuç olarak da bu belge türü araştırmacılar için vazgeçilmez kaynaklar arasına girer.
🔸 Bunun sonucunda ise kütüphaneler başta olmak üzere arşivler ve müzeler, yapılacak her türlü araştırmaya kaynak olması için derlemeler yapmaya başlar.
TÜRKİYE'DEKİ YANSIMALARI
🔸 Günümüzde oldukça yaygın olan bu hobi dalının Türkiye'deki esintisi, 20. yüzyıldan itibaren hissedilmeye başlanır. Evvela kartpostal koleksiyonerliği ön plana çıkmaktadır.
🔸 Çalışmalar kapsamında Türkiye Pul ve Kartpostal Mübadele Kulübü, 1925 yılında Samsun'da kurulur fakat kısa bir zaman içinde bazı sebeplerden ötürü kapanır.
ÜLKEMİZDEKİ EFEMERA KOLEKSİYONLARI
🔸 İstanbul'da bulunan müzeler, kütüphaneler, arşivler başta olmak üzere tarihi belgelerin muhafaza edildiği her noktada efemera bulunmakta. Zaten gezdiğiniz müze, gittiğiniz kütüphane gibi yerleri düşündüğünüzde muhakkak efemera koleksiyonuna dair görüntüler zihninizde canlanır.
🔸 Atatürk Üniversitesi Seyfettin Özege Kitaplığı, Beyazıt Devlet Kütüphanesi, Beyoğlu Belleği Arşivi, Salt Araştırma, İstanbul Araştırmaları Enstitüsü ve İstanbul Modern Sanat Müzesi ülkemizin seçkin efemera koleksiyonlarını bünyesinde barındırır.
BEYAZIT DEVLET KÜTÜPHANESİ
🔸 Ülkemizde efemera esintisinin yaşandığı yerler arasında, 1884 yılında Beyazıt Külliyesi'nde hizmete açılan Beyazıt Devlet Kütüphanesi yer alır.
🔸 Bu kütüphanede efemeraya dair; eski dergi nüshaları, Osmanlı dönemine ait ulusal ve yerel gazeteleri içeren bir katalog, harita, afiş, banknot, posta kartı, pul, plak bulunur. Bu nesnelere erişmek için ise kütüphanedeki görevlilere başvurmak ve onlardan yardım almak gerekiyor.
🔸 İstanbul'da, Beyazıt Devlet Kütüphanesi'nden sonra efemera koleksiyonerliğine örnek olarak gösterebileceğimiz en önemli yer şüphesiz Beyoğlu'dur. Fatih ve Üsküdar'dan sonra en çok kütüphanenin bulunduğu yer olan Beyoğlu, nadir belgeler adı altında bulunan efemera koleksiyonlarına sahip çıkmakta.
📍 Not
Beyazıt Devlet Kütüphanesi'nin eski adı Kütüphane-i Umûmî-i Osmanî'dir.