Arama
Baş üstünde taşınan gelenek: Türkistan Başlıkları
Geleneksel kıyafetlerimiz kültürümüzü ve medeniyetimizi yansıtan en önemli unsurlardandır. Giyimin mühim bir parçası olan başlıklar da bu yansımanın tamamlayıcı öğesidir. Türkistan coğrafyasında varlığını sürdüren başlık geleneği, toplumdaki erkek ve kadınların sosyal hayatını, medeni durumunu ve statüsünü ifade eden kültürel bir miras olarak öne çıkar.
Eleçek
🔸 Nişanlanan genç kızların düğün günü geldiğinde şökülö çıkarılır ve yerine eleçek takılır. Bu başlık süt kadar beyaz olan kumaş kullanılarak yapılır. Eskilerde 40 metrelik bir kumaştan yapılan bu başlık, günümüzde sadece 7 metrelik bir kumaş kullanılarak yapılır.
🔸 Eleçekler, Kırgız kadınlarının ayrılmaz bir parçasıdır. Evlendikleri gün başlarına taktıkları bu örtüleri, öldükleri güne kadar çıkarmazlar.
🔸 Eleçek, yeri geldiğinde başı üstünde taşıyan kadının kefeni olurken yeri geldiğinde ise doğan bebeğin kundağı olur. Eskiden göçebe hayat süren Kırgızların, yaralarını sarmak için kullandıkları bir sargı bezi işlevi gördüğünü de biliriz.
Kazak kadınlarının geleneksel başlıkları
🔸 Kazak kadınları için de başlıkların yeri çok kutsaldır. Sosyal hayatta medeni durumdan statüye kadar birçok alandaki formların belirleyicisi olur. Milli bir sembol olan bu başlıklar sırasıyla; ükiye takya, saukele, börik, kiymeşek ve kasaba'dır.
Ükiye Takya
🔸 Evlenmemiş kızların taktığı bu başlığın kullanımı yaygındır fakat takmak zorunlu değildir. Puhu kuşunun tüyü nazara karşı güçlü bir koruyucu olarak kabul edilir. Bundan mütevellit şapkanın ortasına küçük boncuklarla beraber tüyler şapkaya yerleştirilir.
🔸 Ükiye takya, altın, gümüş değerli taşlar ve süs boncuklarıyla bezenir. Yaz aylarında kullanımı kumaşı ve yapısı itibariyle daha uygun olan bu şapkanın yerini kışın börik alır.
Börik
🔸 Kazak kızları ve Kazak erkeklerinin taktığı bu başlık, kış mevsimindeki soğuğa dayanacak malzemelerden yapılır. Yaygın olarak gördüğümüz haliyle, konik şeklinde olup ucu kesiktir. Kenarları çokgenden oluşan börik genellikle hayvan kürkünden yapılır ve temel amacı takan kişiyi soğuktan korumaktır.
Saukele
🔸 Bu başlık, Kazak kadınlarının hayatında önemli bir noktayı ifade eder. Saukele'nin yapımı kızın kendi ailesi tarafından özenle ve seneler önce planlanarak hazırlanır. Bunun nedeni saukele kutsal olan evliliğin bir sembolüdür.
🔸 Genç kızlara evlenirken takılan bu başlıklar kendi kız çocukları olduğunda onlara kalır, böylece nesilden nesile aktarılan bir miras olur. Kız çocuğu olmayan kadınlar ise saklar ve kimselere vermez.