Batı bilimine yön veren Müslüman alim; Abdurrahman es-Sufi kimdir?
Döneminin en büyük bilim adamlarından biri olan Abdurrahman es-Sufi, yaptığı çalışmalarla astronomi bilimine yön verdi. Çalışmaları uzun yıllar hem Doğu hem de Batı'da takip edilen alimin kullandığı doksan dört terim de modern gökbilim literatürüne girdi. Peki, birçok bilim adamını etkileyen, Ay'daki bir kratere dahi ismi verilen Abdurrahman es-Sufi'nin bilime katkıları nelerdi?
Giriş Tarihi: 27.11.2019
15:00
Güncelleme Tarihi: 05.08.2021
17:12
DÜNYANIN EĞİMİNİ HESAPLADI
Abdurrahman es-Sûfî'nin yaptığı gözlemler hayranlık uyandıracak derecede doğrudur. Es-Sufi boylamları, Batlamyus'un bulduğu boylamlara 66 yıl için 1 derece olmak üzere, toplam 42 derece 41 dakikalık bir sabit miktar ekleyerek buldu.
123,5 cm çaplı bir halka kullanarak, Dünya'nın eğimini 23 derece 33 dakika 45 saniye olarak hesaplamıştır.
MODERN KOZMOGRAFİK HARİTACILIĞIN TEMELİNİ ATTI
Abdurrahman es-Sufi'nin gök cisimlerinin uzaklığını ölçmek için kullandığı rumh = 14B = Andromedae ve Pegasi'nin uzaklığı; zira' = 1 /6 rumh = ZB 20; şibr 113 zira'; esba = 1/32 zira' gibi birimler, uzaklıkların belirlenmesinde doğru sonuçlar elde etmesini sağladı.
Abdurrahman es-Sufi, ılım noktalarında gecikme olayını hesaba kattığı için yıldız kanunlarını Batlamyus'tan daha doğru tespit etti . Böylece Müslüman âlim es-Sufi, kozmografik harita hazırlama geleneğinin modern çağa ulaşmasını sağladı.
EN BÜYÜK ASTRONOMLARDAN BİRİ
Abdurrahmân es-Sûfî, modern araştırmalar tarafından sabit yıldızlar astronomisi alanının üç büyük bilgininden birisi olarak nitelendirilir.
Prof. Dr. Fuat Sezgin Abdurrahmân es-Sûfî'nin , gök atlasını sadece Arap öncelleri tarafından yapılan katkılar ve kendi gözlemleri temelinde genişletmekle kalmamış, ayrıca yeni pozisyon verileriyle gösterip yeni parlaklık ölçeklerine göre gruplandırdığını söyler.
Fuat Sezgin'in her kütüphanede olması gereken eserleri
ABDURRAHMÂN ES-SÛFÎ'NİN GÖK KÜRESİ
Es-Sûfî'nin devlet adamı Büveyhî hükümdarı Adudüddevle için yaptığı gümüşten bir gök küresi 1044 yılında Kahire'de bulunmaktaydı.
Es-Sûfî, her bir takımyıldızı için iki şekil verir. Bu şekillerden birisi takımyıldızını yatay düzlemden itibaren gösterirken, diğeri ise birinci şeklin kopya kağıdıyla elde edilen yansıma resmidir.
İslam astronomisinin son büyük temsilcisi
İSLAM ASTRONOMİSİNİN EN BÜYÜK ESERİ
Biruni, yaptığı düzenlemelerle usturlapların ölçme hassasiyetini artıran es-Sufi'nin 123,5 cm çaplı bir halka kullanarak ekliptiğin eğimini ölçtüğünü belirtir.
İbn Yunus ise bu eğimi 23B 33′ 45" olarak bulduğunu aynı zamanda geometrik ispatlar alanında da büyük bir âlim olduğunu söyler.
Abdurrahman es-Sufi'nin Sabit Yıldızlar Kitabı, İslam astronomisinin en büyük ve temel metni kabul edilir.
Cebiri ilk kez geometriye uygulayan Müslüman alim