Arama
Batı bilimine yön veren Müslüman alim; Abdurrahman es-Sufi kimdir?
Döneminin en büyük bilim adamlarından biri olan Abdurrahman es-Sufi, yaptığı çalışmalarla astronomi bilimine yön verdi. Çalışmaları uzun yıllar hem Doğu hem de Batı'da takip edilen alimin kullandığı doksan dört terim de modern gökbilim literatürüne girdi. Peki, birçok bilim adamını etkileyen, Ay'daki bir kratere dahi ismi verilen Abdurrahman es-Sufi'nin bilime katkıları nelerdi?
Abdurrahman es-Sufi'nin gök cisimlerinin uzaklığını ölçmek için kullandığı rumh = 14B = Andromedae ve Pegasi'nin uzaklığı; zira' = 1 /6 rumh = ZB 20; şibr 113 zira'; esba = 1/32 zira' gibi birimler, uzaklıkların belirlenmesinde doğru sonuçlar elde etmesini sağladı.
Abdurrahman es-Sufi, ılım noktalarında gecikme olayını hesaba kattığı için yıldız kanunlarını Batlamyus'tan daha doğru tespit etti. Böylece Müslüman âlim es-Sufi, kozmografik harita hazırlama geleneğinin modern çağa ulaşmasını sağladı.
Abdurrahmân es-Sûfî, modern araştırmalar tarafından sabit yıldızlar astronomisi alanının üç büyük bilgininden birisi olarak nitelendirilir.
Prof. Dr. Fuat Sezgin Abdurrahmân es-Sûfî'nin, gök atlasını sadece Arap öncelleri tarafından yapılan katkılar ve kendi gözlemleri temelinde genişletmekle kalmamış, ayrıca yeni pozisyon verileriyle gösterip yeni parlaklık ölçeklerine göre gruplandırdığını söyler.
Es-Sûfî'nin devlet adamı Büveyhî hükümdarı Adudüddevle için yaptığı gümüşten bir gök küresi 1044 yılında Kahire'de bulunmaktaydı.
Es-Sûfî, her bir takımyıldızı için iki şekil verir. Bu şekillerden birisi takımyıldızını yatay düzlemden itibaren gösterirken, diğeri ise birinci şeklin kopya kağıdıyla elde edilen yansıma resmidir.
Biruni, yaptığı düzenlemelerle usturlapların ölçme hassasiyetini artıran es-Sufi'nin 123,5 cm çaplı bir halka kullanarak ekliptiğin eğimini ölçtüğünü belirtir.
İbn Yunus ise bu eğimi 23B 33′ 45" olarak bulduğunu aynı zamanda geometrik ispatlar alanında da büyük bir âlim olduğunu söyler.
Abdurrahman es-Sufi'nin Sabit Yıldızlar Kitabı, İslam astronomisinin en büyük ve temel metni kabul edilir.
Kitabü Süveri'l-Kevakibi's Sabite: Daha sonra Batı dillerine çevrilen bu eser, sabit yıldızlarla ilgili gözlemlerini içerir. Asırlarca İslam âleminde en önemli bilim kitabı olarak kabul edilen bu eserin dünyanın birçok kütüphanesinde yazmaları vardır.
Kitabü'l-Amel bi'l Usturlab: Bu eserde usturlap gözlem aleti ile gözlem yapmakla ilgili bilgiler yer alır. 42 bölümden oluşan eserin en eski nüshası Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'nde yer alır.
Kitabü'l- Amel bi'l-Küreti'l-Felekiye: Gök küresi gözlem aletini ve onunla yapılan gözlemleri anlatan, gezegenler hakkında bilgi veren bir eserdir.
Kitâbü'l-Amel bi'l-küreti'l-felekiyye: Gök kürelerinden nasıl faydalanılacağını gösteren bir eserdir. 157 bölümden oluşan eser, "Şemsüddevle" için yazıldı. Kitabın bir nüshası Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'nde yer alıyor.