Arama
Çerkes kültürü: Xabze
Tarihte var olmuş bütün toplumları gelenek ve görenekleri şekillendirmiştir. Kas (Caucase) ırkının Kafkaslardaki temsilcisi Çerkesleri de Xabze kültürü oluşturur. Öyle ki bu Kafkas kültürü "nefsine hakim, duyarlı, çabuk kavrayan, kendini beğenmişlikten uzak, özgüveni tam, ben değil biz diyen" bir nesil hedefler.
ÇERKES HALKININ KÜLTÜREL MİRASI
◾ Xabze, Çerkeslerin yazılı olmayan kurallarını ifade etmek için kullanılan bir isimdir. Selamlaşmadan tutun tüm davranışlardan sorumlu Xabze kültürü, Çerkes toplumunun manevi ortamını oluşturmaktadır.
◾ Çerkeslere göre günlük yaşamda uyulması gereken kurallar vardır. Bu kurallara uymak demek bir nevi Çerkes olmanın özünü korumak demektir. Eski bir Adige deyişi de aslında bu düşünceyi destekler niteliktedir: "Öbür dünyada bile Xabze var. Sen doğru olanı yap isterse dünya batsın."
KİŞİLİĞİN MİMARLARI ANNE VE BABALAR
◾ Xabze kurallarına göre Çerkes bir anne, ön plana çok çıkmadan o evin yöneticisi olduğunu hissettirmelidir. Ev halkı bunu dile getirmese de ona "tıbısım" yani "ev sahibemiz" diye hitap etmelerinden bu durum aşikar olmaktadır.
◾ Çerkes bir baba ise uzlaşmacı, donanımlı ve evin asıl yöneticisi konumundadır. Zevk ve eğlenceye düşemez, daima koruyucu ve kendini bilen bir yapıya sahip olmalıdır.
◾ Çünkü bilinir ki çocuk anne ve babanın yasımasıdır ve çocuklarının geleceğini düşünen tüm Çerkes ebeveynleri, Xabze kültürüne göre onları yetiştirme gayreti içindedir.
BİR ÇERKES ÇOCUĞUNUN EĞİTİMİ
◾ Çerkes adetlerine göre bir çocuğun yetiştirilmesinin ilk kuralı, ona saygı duymaktır. Ona bir birey olduğu hissettirilmeli ve özgür, kendini rahatça ifade edebilen bir bireye dönüştürülmesi yönünde çaba sarf edilmelidir.
◾ Bu halk, öncelikle çocuklarının çevreleriyle iyi bir iletişim kurmalarını isterler. Bundan sonra selamlaşma, büyüklere saygı, yemek adabı, komşuluk ilişkileri, misafir ağırlama ve karşılama hususları gelir.
XABZE KÜLTÜRÜ: SORGULAYICI VE ARAŞTIRICI BİR NESİL
◾ "Ben yoksulluk çektim, çocuklarım çekmesin" düşüncesi Çerkes halkında yoktur. Çünkü, günümüzde yaşam standartları normalin üstünde olduğundan her istediğini yaptırmak isteyen bir nesil doğmuştur. Bu nedenle çocuklar şımartılarak büyütülmez.
◾ Eğitim hususunda ise "sorgulayıcı, araştırıcıdır, bir şeyler üretmek- bulmak içindir" anlayışı hakimdir.
SELAMLAŞMA KURALLARI
◾ Toplum içinde yaşayan tüm insanların hayatının merkezinde "selamlaşma" hususu yer almaktadır. Bu durum Çerkesler için de geçerlidir.
◾ Çocuklar yetiştirilirken özellikle büyüklerine olan sonsuz saygıları dikkat çekmektedir. Örneğin; bizden büyük bir kişi bulunduğumuz ortama girerse ayağa kalkarız ve selam vermeden konuşmaya başlayamayız.
◾ Büyüğümüz elini uzatmadan el uzatamayız. "Nasılsın?" sorusuna sadece "iyiyim" ve benzeri cevaplar ile yanıt verebiliriz. "Sen nasılsın?, ya sen?" gibi sorular yöneltilmez.