Arama
Dünyanın ilk Müslüman kadın mucidi
İlk Müslüman kadın astronomi bilimcisi olarak bilinen Meryem El-İcliyye, kadınların bilimsel sahada pasif kaldığı bir dönemde babasının yanında öğrendiği usturlap imal etme ile astronomi alanında kendisini geliştirir. Usturlap, eski zamanlarda astronomi ölçümlerinde kullanılan bir alettir. İcliyye, usturlabı geliştirerek gök cisimlerin yüksekliğini ölçmüş, saat kullanımının henüz yaygın olmadığı bir zaman diliminde vakitlerin saptanmasına öncü olmuştur. Başka bir deyişle İcliyye'nin yaptığı bu buluş bugünün akıllı saatlerin, pusulanın, navigasyonun ve GPS'nin atası sayılır.
Usturlap nedir?
🔎 Usturlap sözcüğü eski Yunancadaki "yıldız" ve "ölçmek" anlamlarına gelen kelimelerin kökünden gelmektedir. Eski zamanlarda yaşayanlar, astronomi ölçümlerinde kullandıkları ve adına usturlap dedikleri bir alet geliştirmişler. Böylece gerekli ölçümleri gerçekleştirebilmişlerdir.
🔎 O dönemlerde usturlap, bazı matematik problemlerinin çözümlenmesinde kullanıldığı gibi ay ve yıldızların konumlarını belirlemek için de kullanılır.
🔎 Hatta eski kaynaklardan ilk olarak Apollonios (MÖ 240) ve Hipparkos (MÖ 150) tarafından keşfedildiği, Batlamyus tarafından kullanıldığı ve Philoponos'un altıncı yüzyılın ilk yarısında bu aletten bahsettiği söylenir.
🔎 Usturlap; tabiri caizse akıllı saatlerin, pusulanın, navigasyonun, GPS'nin atası sayılır. Meryem el İcliyye, büyük ve aynı zamanda taşınabilir olmayan bir usturlap yerine dünyanın taşınabilir ilk usturlabını yapmıştır. İcad ettiği usturlap ile de gök cisimlerinin yüksekliğini ölçmeyi başaran kişidir.
🔎 Bu yaptığı ilkle gök cisimlerinin konumunu öğrenmesini sağlayarak namaz vakitleri saptanır ve kıblenin bulunması, icadı sayesinde kolaylaşır.
🔎 Meryem El İcliyye'nin yaşadığı zamanın yöneticisi, Meryem El İcliyye'yi sarayına davet eder ve çabasını, çalışmalarını takdir eder. Hatta kendisine her türlü yardım vereceğini söyler.
🔎 Meryem el İcliyye'nin kendisine sunulan teklifi kabul etmesiyle usturlabı sarayda üretmeye başlar ve İcliyye, orada istihdam edilir.
🔎 El-Usturlabi olarak da bilinen El-İcliyye, ustaca yaptığı usturlablarla yaşadığı dönemde oldukça dikkat çeker. Usturlabın ünü kolay taşınması, sezgisel ve esnek olmasından kaynaklanır.
🔎 Usturlabı geliştirdiği bu karmaşık yapılı icat Bağdat'ın idarecisi Seyfüddevle'nin dahi takdirini kazanır. İcliyye bunun üzerine saraya davet edilir.