Arama
Eski Orta Asya kültürleri
Türk sanatı ve arkeolojisi açısından oldukça önemli olan Orta Asya'da özellikle Neolitik Çağ'ın ikinci yarısından itibaren bozkır kültürünün ve sanatının temelleri atıldı. Aynı zamanda Türklerin ilk ana yurdu olan bu bölgede yapılan arkeolojik kazılar sonucu yazının buluşundan önceki döneme ait kültür merkezleri ortaya çıkarıldı.
KELTEMİNAR KÜLTÜRÜ
🔶 Kelteminar kültürü, M.Ö 5500 ile M.Ö 3000 yılları arasına tarihlenir. Amuderya Deltası, Zarafşan Nehri, Karakum Çölü ve Kızılkum Çölü etrafında yerleşik bir hayat yaşamış, balıkçı toplumları kapsayan kültür bölgesine verilen addır. Günümüzde bu bölgeler Kazakistan, Özbekistan ve Türkmenistan sınırları içerisinde bulunur.
🔶 Bu kültürün mensuplarının ilk olarak avcı-toplayıcılık yaptıkları daha sonra ise hayvancılıkla uğraşmaya başladıkları düşünülür.
🔶 Buzul Çağı'nın sona ermesi ile birlikte pek çok insan grubu bu bölgeye göç ederek köpek gibi hayvanların, yay ve ok gibi yeni icatların yaygınlaşmasına katkı sağlar.
Andronovo kültürü
🔶 Andronovo kültürü Orta Asya'da bulunan küçük köylerden ve göçebe halklardan oluşur. Bu yerleşim bölgelerinde savunma amacıyla inşa edilmiş hendek, yığma tepe ve keresteden çitlere rastlanır.
🔶 Genellikle 2 ila 20 evden oluşurken yaklaşık 100 ev içeren köylere de rastlanır. Evler çam, sedir ve huş ağacından yapılmış olup genellikle tepe ve nehirlerin kenarına inşa edilmesi dikkat çekicidir.
🔶 Andronovo kültürünün bireyleri sığır, at, koyun, keçi ve develere yetiştirdikleri bilinir. Tarım da Androvona ekonomisinde büyük rol oynar. Bölgesel olarak metal üretiminde de gelişmiş bir toplum olduğu bilinir.
🔶 Bakır cevheri, M.Ö 14. yüzyıl civarında Altay Dağları'ndan çıkartılmaya başlanır. Pek çok tunç nesne de kazılarda bulunur. Afanasyevo kültürünün daha gelişmiş bir şekli olarak da bilinir.
🔶 Ayrıca Orta Asya Türk sanatının simgesi olan hayvan figürleri de sıkça kullanılır. Özellikle tunçtan ve altından yapılmış eşyalar dikkat çekici güzelliktedir.
🔶 Andronovo döneminin en önemli özelliklerinden biri madenciliğin dikkat çekici şekilde ilerleme göstermesidir.
Karasuk Kültürü
🔶 M.Ö 1500 ile M.Ö. 800 yılları arasında Aral Gölü, Tanrı Dağları, Yenisey ırmağı ve Altay Dağları arasındaki bölgede yaşamış, Tunç Çağı'na ait kültür ve toplumlarını tanımlar. Yapılan çalışmalarda Karasuk kültüründe insanların keçe çadırlarda yaşadığı ve dört tekerlekli at arabası kullandıkları bilgisine ulaşılmıştır. Bunların yanında deve, at, koyun ve sığır besledikleri, hayvan yünlerinden dokuma yaptıkları bilinir.
🔶 Karasuk kültürünün dağılımı Andronovo kültürünün doğu kısımlarını kaplar ve zamanla bu bölgede daha baskın hâle gelir. Bölgede bulunmuş 2000'e yakın kalıntının neredeyse tamamını mezarlar oluşturur.
🔶 Bu kültür, adını Karasuk nehrinden alır. Demir, Orta Asya'da ilk defa bu bölgede işlenir.
🔶 Keçeden dokunan çadırlarla örtülü dört tekerlekli arabaların kullanılmakta olduğu, bölgede yapılan kazılarda tespit edilir.
🔶 Karasuk Kültürü, MÖ 8'inci yüzyıldan itibaren Kuzey Çin, Baykal Gölü, Karadeniz ve Ural Dağları'ndan gelen topluluklardan etkilenmeye başlayarak zaman içinde yerini Tagar kültürü'e bırakır.