Arama
Eski Orta Asya kültürleri
Türk sanatı ve arkeolojisi açısından oldukça önemli olan Orta Asya'da özellikle Neolitik Çağ'ın ikinci yarısından itibaren bozkır kültürünün ve sanatının temelleri atıldı. Aynı zamanda Türklerin ilk ana yurdu olan bu bölgede yapılan arkeolojik kazılar sonucu yazının buluşundan önceki döneme ait kültür merkezleri ortaya çıkarıldı.
Andronovo kültürü
🔶 Andronovo kültürü Orta Asya'da bulunan küçük köylerden ve göçebe halklardan oluşur. Bu yerleşim bölgelerinde savunma amacıyla inşa edilmiş hendek, yığma tepe ve keresteden çitlere rastlanır.
🔶 Genellikle 2 ila 20 evden oluşurken yaklaşık 100 ev içeren köylere de rastlanır. Evler çam, sedir ve huş ağacından yapılmış olup genellikle tepe ve nehirlerin kenarına inşa edilmesi dikkat çekicidir.
🔶 Andronovo kültürünün bireyleri sığır, at, koyun, keçi ve develere yetiştirdikleri bilinir. Tarım da Androvona ekonomisinde büyük rol oynar. Bölgesel olarak metal üretiminde de gelişmiş bir toplum olduğu bilinir.
🔶 Bakır cevheri, M.Ö 14. yüzyıl civarında Altay Dağları'ndan çıkartılmaya başlanır. Pek çok tunç nesne de kazılarda bulunur. Afanasyevo kültürünün daha gelişmiş bir şekli olarak da bilinir.
🔶 Ayrıca Orta Asya Türk sanatının simgesi olan hayvan figürleri de sıkça kullanılır. Özellikle tunçtan ve altından yapılmış eşyalar dikkat çekici güzelliktedir.
🔶 Andronovo döneminin en önemli özelliklerinden biri madenciliğin dikkat çekici şekilde ilerleme göstermesidir.
Karasuk Kültürü
🔶 M.Ö 1500 ile M.Ö. 800 yılları arasında Aral Gölü, Tanrı Dağları, Yenisey ırmağı ve Altay Dağları arasındaki bölgede yaşamış, Tunç Çağı'na ait kültür ve toplumlarını tanımlar. Yapılan çalışmalarda Karasuk kültüründe insanların keçe çadırlarda yaşadığı ve dört tekerlekli at arabası kullandıkları bilgisine ulaşılmıştır. Bunların yanında deve, at, koyun ve sığır besledikleri, hayvan yünlerinden dokuma yaptıkları bilinir.
🔶 Karasuk kültürünün dağılımı Andronovo kültürünün doğu kısımlarını kaplar ve zamanla bu bölgede daha baskın hâle gelir. Bölgede bulunmuş 2000'e yakın kalıntının neredeyse tamamını mezarlar oluşturur.
🔶 Bu kültür, adını Karasuk nehrinden alır. Demir, Orta Asya'da ilk defa bu bölgede işlenir.
🔶 Keçeden dokunan çadırlarla örtülü dört tekerlekli arabaların kullanılmakta olduğu, bölgede yapılan kazılarda tespit edilir.
🔶 Karasuk Kültürü, MÖ 8'inci yüzyıldan itibaren Kuzey Çin, Baykal Gölü, Karadeniz ve Ural Dağları'ndan gelen topluluklardan etkilenmeye başlayarak zaman içinde yerini Tagar kültürü'e bırakır.
Tagar Kültürü
🔶 M.Ö 800 ve M.Ö 200 yılları arasında Güney Sibirya'da yaşamış, Akaban ve Yukarı Yenisey/Minusk bölgesinde yapılan arkeolojik kazılar sonucunda ortaya çıkar. Tunç Çağı insanlarına verilen addır. Yapılan çalışmalarda Tagar kültürüne ait bireylerin açık renkli gözlere ve Avrupalılara benzer özelliklere sahip oldukları belirlenmiştir. Bulunan kalıntılar, Karasuk kültürünün devamı niteliğini taşır.
🔶 Karasuk kültürü ile ilgili yapılan çalışmalarda tunçtan yapılmış iki yanı keskin bıçaklar ve hançerler, ok uçları, saplı aynalar, bilezikler, küpeler, taraklar, üç ayaklı süslü kazanlar ve tunçtan yapılmış heykellere rastlanır. Tüm bunlar ve bulunan eşyaların bazılarının üzerinde rastlanan ve İskitler'de de görülen hayvan üsluplu tasvirler bu kültürün sanatını yansıtır.
🔶Tagar kültürüne ait en önemli buluntular kurganlardan çıkmıştır. Bu kurganlardan bazıları Sibe,Berel, Nail Ula ve Pazırık kurganlarıdır. Bu kurganların en ünlüsü olan Pazırık halısı olmak üzere birçok eser çıkmıştır.
🔶 Bu kurgandan çıkan halı Orta Asya Türk sanatı açısından oldukça önemlidir. Uzmanların bazılarına göre bir at örtüsü, kimilerine göre de orta alanının 24 eşit kareye ayrılması nedeniyle bir oyun halısıdır.