Arama
Farabi’nin mutlu insanlar coğrafyası: Erdemli şehir
Muallim-i sani olarak bilinen Farabi, İslam felsefesini metot ve problemler açısından temellendiren ünlü bir filozoftu. Devlet yapısıyla ilgili yaptığı çalışmalar ile İslam medeniyetinde siyaset felsefesinin kurucusu oldu. Faziletli bir toplum meydana getirmek için Kur'an-ı Kerim'in ortaya koyduğu hayat tarzını dikkate alarak bir 'erdemli şehir' tasarladı. Peki, Farabi'nin mutlu insanlar coğrafyası erdemli şehir neydi?
Farabi'ye göre insanların amacı mutluluğu elde etmektir. Fakat gerçek mutluluk ile mutluluk verdiğini sanılan durumlar farklıdır.
Yardımlaşan insanların bir araya gelmesiyle oluşan erdemli şehirde mutluluk oldukça önemlidir. Denilebilir ki mutluluk, erdemli şehrin belirleyicisidir. Farabi'ye göre şehirdeki insanların toplanma amacı mutluluk olmazsa, o zaman şehir erdemsiz olacaktır.
İnsanlar arasında anlaşmazlığın olmaması için, tüm toplumun arzuları ve amaçları erdem üzerine toplanması gerekir. İnsanlar ancak bu şekilde kemale erebilir. Bu duruma yardımcı olacak kişi ise toplumun reisidir.
Farabi'ye göre faziletli olmayan şehirler şunlardı:
Cahil şehir: Cahil şehrin halkının yaşamdaki amacı; sağlık, servet, saygınlık gibi durumlardır. Onlar gerçek mutluluğu bilmedikleri gibi öğrenmeye de açık değildirler. Cahil şehirlerin sakinleri nefisleri zorunlu olarak maddeye bağlıdır.
Sapkın şehir: Erdemli şehrin bildiği ve inandığı her şeyi bilmekle birlikte cahil şehir gibi davranan şehirdir.
Değişmiş şehir: Değişmiş şehir eskiden erdemli olan ama sonradan bozulan şehirdir.
Şaşkın şehir: Şaşkın şehrin başında ise yalancı bir peygamber vardır ve onlar Allah ve yüce varlıklar hakkında yanlış düşüncelere sahiptirler.
Mutluluk, insan ruhunun varlık bakımından kendisine dayanacağı bir maddeye ihtiyaç duymayacağı bir mükemmellik derecesine ulaşmasıdır.
Farabi'ye göre erdemli devletin bir beden gibi uzuvları vardır. Her uzuv verimli bir şekilde görevlerini yerine getirmelidir. Vücuttaki diğer organların verimli çalışması nasıl kalbe bağlıysa devlet kurumlarının da koordineli ve etkili çalışması da devlet başkanının kabiliyetine bağlıdır.
İdeal devletin yöneticisi, rastgele bulunmuş biri olamaz. Liderlik ancak yaradılış itibariyle yöneticiliğe yetenekli olunması, yöneticilikle ilgili yetenekleri kazanılmasıyla mümkün olur.
Organları tam ve eksiksiz olmalıdır ki kendi üzerine düşen görevleri gerektiği gibi yerine getirebilsin. O, bu organlarla ilgili bir fiili yerine getirirken kolayca yapabilmeli.
Yönetici, kendisine söylenen her sözü konuşanın amacını ölçerek kolayca anlayabilme yeteneğine de sahip olabilmeli.
Anladığı, gördüğü, duyduğu şeyleri kolayca zihninde saklayabilme yeteneğine sahip olmalı, hemen hemen hiçbir şeyi unutmamalıdır.
Çok zeki ve uyanık olmalı, bir şeyle ilgili bir delili gördüğü zaman onun neye işaret ettiğini kolayca sezebilmeli.
Zihninde bulunan her şeyi kolayca ifade edebilme yeteneğine sahip olmalıdır.
Bilgi edinmeyi ve öğrenmeyi sevmelidir.
Doğası gereği doğruyu ve doğru insanları sevmeli, yalandan ve yalancıdan nefret etmelidir.
Yemeği, içmeyi sevmemeli.
Gümüş, altın ve benzeri cinsten dünyevi amaçlar peşinde koşmamalıdır.
Yüksek ruhlu olmalı, şerefi, ululuğu sevmeli, ruhunu aşağılık ve çirkin olan şeylerin üzerinde tutmalıdır.
Adaleti ve adil insanları sevmeli, baskı ve zulümle hareket eden insanlardan nefret etmelidir. Başkalarına karşı insaflı olmalıdır. Baskıya maruz kalan insanlara acımalı, güzel, asil ve doğru gördüğü şeyleri desteklemeli, adaleti uygulamaya davet edildiğinde onu gerçekleştirmede isteksiz ve inatçı olmamalıdır.
Yapılmasını istediği şey konusunda ısrarcı, azimli olmalı, korku ve zaaf göstermeksizin cesur bir şekilde onu gerçekleştirmelidir.