Farabi’nin mutlu insanlar coğrafyası: Erdemli şehir

Felsefe alanındaki çalışmalarıyla nam salan ünlü İslam filozofu Farabi, bugün Kazakistan sınırları içinde yer alan Farab şehrinde doğdu. İlk öğrenimini burada alan Farabi, medreseyi Rey ve Bağdat'ta okudu. Önceleri Türkistan'da kadılık yapan ünlü düşünür, kendini felsefeye vererek Harran'da felsefe araştırmaları yaptı. Arapça, Farsça, Süryanice ve Yunanca gibi pek çok dili bilen filozof, aynı zamanda hekim ve müzisyendi. Dönemin tanınmış alimlerinden ahlak, politika, psikoloji, doğa ilimlerini tahsil eden Farabi, özellikle felsefe ve mantığa önem veriyordu. Birçok alanda da eserler veren Farabi; Aristoteles, Platon, Zenon, Plotinos gibi Yunan düşünürlerini yorumladı ve bunların görüşlerine kendi görüşlerini de kattı. Batı'da Farabi, 'Alfarabius' ve 'Abunaser' olarak anıldı. Geçmişten günümüze çığır açan bilim adamları Farabi yüze yakın eser yazdı. En ünlü eseri, Aklın İnci Tanesi adlı küçük tezi oldu. Ona göre olması gereken ideal devleti anlattığı El-Medinetül Fazıla adlı eseri de büyük ilgi uyandırdı. Farabi, 950'de vefat etti. Farabi'nin eserleri Farabi'nin devlet anlayışı insan merkezlidir. Bu konudaki düşüncelerini El-Medinetü'l-Fazıla isimli eserinde kaleme aldı. Bu eserinde erdemli şehir adını verdiği ideal devlet yapısını anlatır. El-Medinetü'l-Fazıla kitabını incelemek ve satın almak için tıklayın. Devlet yapısıyla ilgili yaptığı çalışma ile İslam medeniyetinde siyaset felsefesinin kurucusu oldu. Farabi'nin oluşturduğu ideal devlet anlayışında amaç toplumda yaşayan insanların mutlak saadete ulaşmasıydı. Bu da ancak erdemli şehirle mümkün olurdu. Her varlık son olgunluğunu elde etmek için yaratılmıştır ve varlık düzeninde kendine has olan yere uygun başarı gösterebilecek durumdadır. Bu olgunluktan insana ayrılana en üstün mutluluk denir ve bu her insana, insanlık düzenindeki yerine göre kendisine özgü olan en yüksek mutluluktur. Farabi, kişinin dünya ve ahiret mutluluğunu, toplumun dirlik ve düzenliğini sağlayan Kur'ân-ı Kerîm'in ortaya koyduğu hayat tarzını dikkate alarak bir ideal devlet düzeni oluşturdu. Farabi'ye göre insan tek başına üstesinden gelemeyeceği ihtiyaçlarını karşılayabilmek için iş bölümünün ve dayanışmanın en yüksek düzeyde gerçekleşeceği büyük çapta bir örgütlenmeyi düşünerek devleti kurdu. Devleti canlı bir yapıya benzeten Farabi, insan gibi devletin de uzvu olduğu, her uzvun da görevini yerine getirmek için uzmanlaşması gerektiğini belirtir. Devlet ve halk arasında mutlaka adalet ve güven tesis edilmesi gerektiğini, halk arasında da insanların birbirine sevgi ile bağlanmaları gerektiğini söyler. Farabi insanları ihtiyaç, dayanışma ve ahlâkî yetkinliği gerçekleştirebilmelerine göre sınıflandırdı. Buna göre insan tam gelişmiş ve az gelişmiş olmak üzere ikiye ayrılır. Tam gelişmiş olan topluluklar küçük (şehir), orta (devlet) ve büyük (birleşik devletler) diye üç gruba ayrılır. Az gelişmiş topluluklar da aile, sokak, mahalle ve köy olmak üzere dörde ayrılır. Bu sınıflandırma içerisinde ideal olan tüm insanlığı içerisine alan, sosyal dayanışmanın en mükemmel şekilde gerçekleştiği, adaletin tam olarak gerçekleştiği birleşik devletlerdir. Farabi, insanlardan sonra devletleri de şekillerine göre sınıflandırdı. Ona göre iki türlü devlet vardı: Faziletli olan ve olmayan. Faziletli devletin bir şekli bulunurken faziletsiz devletler sapık, fâsık, değişebilen ve cahil olmak üzere dörde ayırdı. Farabî'ye göre erdemli şehir; içinde dünyaya bağlı olmayan, irfan sahibi ve erdemli kimselerin yaşadığı şehirdi. Cahil devletin de altı ayrı şekli bulunurdu. Cahil şehir, halkı mutluluğu bilmeyen, onu hatırına bile getirmeyen şehirdir. Onlar mutluluk konusunda aydınlatılsalar bile, onu ne anlayacak, ne de inanacaklardır. Muallim-i sani olarak anılan Farabi, bu sınıflandırmayı yaparken şehirlerin fiziki durumlarına göre değil, sakinlerinin yaşayışına göre yaptı. Bu sınıflandırmada devlet reisinin zihnî ve ahlâkî yapısının, idarecilerin adalet, hukuk, ahlâk ve insanlık anlayışlarının belirleyici rolü vardı. Farabi'ye göre insanların amacı mutluluğu elde etmektir. Fakat gerçek mutluluk ile mutluluk verdiğini sanılan durumlar farklıdır. Yardımlaşan insanların bir araya gelmesiyle oluşan erdemli şehirde mutluluk oldukça önemlidir. Denilebilir ki mutluluk, erdemli şehrin belirleyicisidir. Farabi'ye göre şehirdeki insanların toplanma amacı mutluluk olmazsa, o zaman şehir erdemsiz olacaktır. İnsanlar arasında anlaşmazlığın olmaması için, tüm toplumun arzuları ve amaçları erdem üzerine toplanması gerekir. İnsanlar ancak bu şekilde kemale erebilir. Bu duruma yardımcı olacak kişi ise toplumun reisidir. Farabi'ye göre faziletli olmayan şehirler şunlardı: Cahil şehir: Cahil şehrin halkının yaşamdaki amacı; sağlık, servet, saygınlık gibi durumlardır. Onlar gerçek mutluluğu bilmedikleri gibi öğrenmeye de açık değildirler. Cahil şehirlerin sakinleri nefisleri zorunlu olarak maddeye bağlıdır. Sapkın şehir: Erdemli şehrin bildiği ve inandığı her şeyi bilmekle birlikte cahil şehir gibi davranan şehirdir. Değişmiş şehir: Değişmiş şehir eskiden erdemli olan ama sonradan bozulan şehirdir. Şaşkın şehir: Şaşkın şehrin başında ise yalancı bir peygamber vardır ve onlar Allah ve yüce varlıklar hakkında yanlış düşüncelere sahiptirler. Müslümanlar neden St. Petersburg gibi bir şehir kuramazlar? Mutluluk, insan ruhunun varlık bakımından kendisine dayanacağı bir maddeye ihtiyaç duymayacağı bir mükemmellik derecesine ulaşmasıdır. Farabi'ye göre erdemli devletin bir beden gibi uzuvları vardır. Her uzuv verimli bir şekilde görevlerini yerine getirmelidir. Vücuttaki diğer organların verimli çalışması nasıl kalbe bağlıysa devlet kurumlarının da koordineli ve etkili çalışması da devlet başkanının kabiliyetine bağlıdır. İdeal devletin yöneticisi, rastgele bulunmuş biri olamaz. Liderlik ancak yaradılış itibariyle yöneticiliğe yetenekli olunması, yöneticilikle ilgili yetenekleri kazanılmasıyla mümkün olur. Organları tam ve eksiksiz olmalıdır ki kendi üzerine düşen görevleri gerektiği gibi yerine getirebilsin. O, bu organlarla ilgili bir fiili yerine getirirken kolayca yapabilmeli. Saadet, insan faaliyetlerinin nihai meyvesidir. O, mutlak gayedir

Farabi’nin mutlu insanlar coğrafyası: Erdemli şehir

Mersin'de "Bolkarlar'dan Toroslar'a Desenlerin Sırrı" temalı defile düzenlendi

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

"Uluslararası Ankara Caz Festivali" Kerem Görsev Trio konseri ile başladı

Cengiz Dağcı'nın kaleminden "Üşüyen Sokak"

İsmet Özel'in Taşları Yemek Yasak kitabından düşündürücü satırlar

Ekrem Demirli'nin ufuk açıcı cümleleri

İslam’dan edebiyata kadar en özgün konuların podcastleri

Filistin'deki zulme karşı Müslüman tavrı nasıl olmalı - PODCAST

Uygur Türklerinin kaderini değiştiren 48 madde

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

PODCAST I Fergana Vadisi'nin önemi

Merhametten ve empatiden uzak Çocuk Hakları Günü!

Metoda dair: Yöntemi gözden geçirme

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Haris el-Muhâsibi'den Hakk'ı Arayanlara Nasihatler

Filistin’i işgale yönelik Yahudi göçleri: Aliyah

İsrail işgallerine karşı "birlik" çağrısı

Osmanlı belgeleri ışığında Filistin’e Yahudi göçü

Bosna Savaşı öncesinde bölgedeki gerilimlerin tarihsel kökenleri

İzimler ve çözümler

Cengiz Dağcı'nın kaleminden "Üşüyen Sokak"

Bir sualim var sana ey dervişler ecesi

Osmanlı’da kadın öğretmen yetiştiren kurum: Darülmuallimat

Öğretmenler gününe özel 7 film

Türk lehçelerinde öğretmen kelimesi

Arama

Farabi’nin mutlu insanlar coğrafyası: Erdemli şehir