Arama
İbn Haldun'un şehirleri
İbn Haldun'u doğuran bir anne olarak Arap-Osmanlı-Afrika esintilerinin kültürel hinterlandında hayat bulan Tunus, bir 'kapılar' şehridir. Binlerce kapıdan oluşan bir şehirde, yüz binlerce anahtar keşfeden İbn Haldun, doğduğu şehre benzeyen zihniyle Tunus gibi bir filozoftur. Ve hâlâ el-Medine kapısında bekler ruhu.
Âllame'nin ciğerini yakan ilk oksijeni içine çektiği coğrafi nirengi, bir hayatın başlangıcıydı Tunus. İbn Haldun aslen Endülüslüydü ve 27 Mayıs 1332 tarihinde Mağrip topraklarında doğdu. "1332 Mayıs sonu Ramazan başında Tunus'ta doğdum. Ergenlik çağına kadar rahmetli babamdan terbiye gördüm" diyerek özetler başlangıç hikâyesini Haldun. Meşhur yedi kıraati, ifrad ve cem yöntemleriyle 21 hatimde hocası el-Batarni'ye burada okudu. Bu şehirde şiir ezberledi, usül öğrendi, ilim tahsil etti, meclislerde bulundu, beyitler okudu. 'Kara veba' salgınıyla ailesini, dostlarını, hocalarını ve bütün sevdiklerini kaybettikten sonra bir başına kalınca 20 yaşındayken ayrıldı çok sevdiği Tunus şehrinden.
1378 yılında atalarının eserleri, ocakları ve mezarları bulunan baba evine döndüğünde artık 46 yaşındaydı. 26 yıl sonra döndüğü ata ocağında bu kez yalnızca dört yıl kaldı. Burdaki evi hâlâ dimdik ayakta ve itinayla korunuyor. Haldun'u doğuran bir anne olarak Arap-Osmanlı-Afrika esintilerinin kültürel hinterlandında hayat bulan Tunus, bir 'kapılar' şehridir. Binlerce kapıdan oluşan bir şehirde, yüz binlerce anahtar keşfeden İbn Haldun, doğduğu şehre benzeyen zihniyle Tunus gibi bir filozoftur. Ve hâlâ el-Medine kapısında bekler ruhu.
Ünlü mimar Le Corbusier'in; "Şehirleşme, hayatın bir göstergesiyse, Cezayir insana dair değişimin mimari başyapıtıdır" diye tanımladığı Cezayir, boydan boya Atlas Dağları ile örülerek Akdeniz kıyısına sarkıtılmış bir Kuzey Afrika incisi olarak bilinir. 1352 yılında Tunus'tan yola düşen İbn Haldun, çöl ve denizin ülkesi Cezayir'e gelerek, burada; Biskera, Kosantine, Bicaye ve Tilimsan gibi şehirlerde yaşar.
İlk Cezayir seyahati iki yıl sürse de ikinci gelişi oldukça görkemli bir misafirlik sayılır. Haldun, 1375 yılında bir görev için Biskra'daki Davadid Berberilerine gönderildi. Ardından Tilimsan ile Biskra arasında bulunan İbn Selame adlı kalede bütün meşgalelerden uzak bir şekilde dört yıl kalarak el-İber'i yazmaya koyuldu. daha sonra ata toprakları yola revan oldu.
İbn Haldun, 1354'te Merini Sultanı Ebu İnan'ın daveti üzerine Merinilerin başkenti Fas'a geldi. Fas, El-Memleke El-Mağribiyye, yani Batı Krallığıydı. Haldun, ilim ve siyasetin ördüğü entrikalarla Fas'ta 25 yaşında zindana atıldı. Burada atıldığı zindanlardan 200 beyitlik bir af kasidesiyle 27 yaşında çıktı. Fas yılları ilim tahsili, şiir, nesir ve hitabet dersleriyle geçti. Mağripli-Endülüslü ilim adamlarıyla sohbetleri, Fas kütüphanelerini ziyaretleri ve usulüyle icra ettiği sır kâtipliğiyle hatırlar Fas yıllarını.