Arama
İslam sosyolojisini mimarlığa nakşeden bilge: Turgut Cansever
Dinimiz İslam, hayatımızın her yerine dokunup yaşamımızı, arkasında binbir hikmet barındıran emirleriyle nurlandırır. Mimarlık ise sadece yapılar üzerine kurulmuş sanat disiplini değil, aynı zamanda insan ilişkilerini ve insanın varoluşunu bünyesinde barındıran bir meslek alanıdır. İslam ve mimarlığın buluştuğu bu noktayı Turgut Cansever derinlemesine inceleyerek kilit çıkarımlarda bulundu ve yapılarına bu detayları ilmek ilmek işledi. Peki Bilge Mimar, İslam'ın penceresinden insan etkileşimini mimarlık pratiğine nasıl uyguladı?
"Allah'ın mescidlerini ancak Allah'a ve âhiret gününe inanan, namazını kılan, zekâtını veren ve yalnız Allah'tan korkup çekinen kimseler imar edebilirler. İşte bunların doğru yolu bulanlardan olmaları umulur."
Tevbe suresi 18. ayet-i kerime
Tevbe suresi 18. ayet-i kerimenin tefsiri için tıklayın
"...'topografyaya dayalı olarak mahalle ve sokaklarda oluşuyor'...Bu oluşum esnasında topografyanın en seçkin noktasına kamusal alan yerleştiriliyor; cami, mektep, medrese, imaret, hamam vs. Bunlar topografyanın en seçkin yerlerine yerleştiriliyor ve değişmeyecek yapılar olarak meydana getiriliyor. Bu önemli bir şey. Çünkü değişmeyecek binalar, devam edecek bir erdemin, ilahi irşadın içerisinde öğrenildiği ve icaplarının yerine getirildiği yapılar olarak var oluyor."
Turgut Cansever
💠 Bilge mimar, yapılarında daima topoğrafyaya saygı duyar, yapısını adeta toprağı incitmeyecek şekilde yerine kondururdu. Onun bu tutumu Osmanlı'nın geleneğinden de devraldığı önemli bir adetiydi.
Avrupa'nın 'Gotik' eserlerine ilham veren İslam mimarisi
"Yarın kıyametin kopacağını bilseniz bile, bugün elinizdeki fidanı dikin!"
Buharî, el-Edebül-Müfred s. 168
Riyazü-s Salihin okumak için tıklayın
💠 Günümüz mimari yapılanmalarında dikkat edilmeyen hususlardan birisi olan yeşili koruma ve hiçbir canlıya zarar vermeme ilkesi, Turgut Cansever'in en çok önem verdiği konulardan birisiydi. Yapılarında mevcut arazideki yeşil dokuyu korumayı en önemli ilkelerden birisi olarak addetmişti. Cansever, İstanbul Planlama Başkanlığı yaptığı dönemlerde park ve bahçelerdeki ağaçlanmanın öncülüğünü yaptı.
İslam uygarlığında mimari eserlerin ağırlığını taşıyan kemerler
" Peygamber Efendimiz, 'Ne yaparsanız, yaptığınız her şey inancınızın ta kendisidir' diyor. Bu bilinç kaybolunca bu defa çevremizi nasıl meydana getirdiğimizin temelleri de yok oldu."
Turgut Cansever
💠 Turgut Cansever yaptığı yapılarda sadece maddi bir imar oluşturmak istemedi. Onun asıl hedefi, yaptığı yapılarla nesli ihya ve şehri imar etmekti.
💠 Oluşturduğu yapılı çevrenin arka planında dinimizin gerekliliklerini kolayca yerine getirilebilmek ve yasaklarından uzak durmak gayesi yatıyordu. Beyazıt Meydanı'nı tasarlarken tarihi sokaklara saygılı elleri ile adeta erdemi döşemesi de bunun büyük bir göstergesiydi.
"Maalesef insanlar sefalet mahallelerinde, havası kirlenmiş, yeşillikten ve tabiattan yoksun, bütün kültür değerleri yok edilmiş, kirletilmiş şehir alanlarında biçimsiz böcekler gibi yaşamaya mahkûm edilmiştir."
Turgut Cansever
💠 Dinimiz İslam samimiyetin, hürmetin ve adaletin dinidir. Dolayısıyla herkes yaşanılabilir bir ortamda hayatını refah içerisinde sürdürme hakkına sahiptir.
💠 Turgut Cansever şehir planlamalarında ve mimari yapılarında daima ayrımcılığı, zenginlerin üstün tutan üslubu, kapitalist tavrı reddetmiş, adaletin, hürmetin ve saygının öncüsü ve temsilcisi olmuştur.
"Kim islamda iyi bir çığır açarsa açtığı çığrın ecri ve kendisinden sonra, onunla (o çığırla) amel edenlerin ecirleri, sevaplarından hiçbir şey eksilmeden ona aittir. Kim de islamda (müslümanlar içinde) kötü bir çığır açarsa, açtığı çığrın günahı ve kendisinden sonra onunla amel edenlerin günahları, günahlarından birşey eksilmeden ona aittir."
(Müslim, 19, bab. 172. hadis, s. 158)
Riyazü-s Salihin okumak için tıklayın
"Mimari, etkileri asırlarca devam eden ve nesillerin varlıklarını içinde sürdürdükleri bir kültür ve sanat alanıdır... Güzel bir dünya inşa etmek sorumluluğu ile mimari, diğer sanat alanlarından çok daha yoğun ve ciddi bir şekilde varlığın bütün zaruretleriyle karşı karşıya gelinerek geliştirilebilir."
Turgut Cansever
💠 Mimari sadece yapıldığı dönem insanını değil, geçmiş ve gelecekteki insanları da etkileyen, toprağın hakkını üzerinde bulunduran bir pratiktir. Bu idealin peşinde olan Cansever, daima gelmiş ve gelecek insan ve toplumlar için bir eser bırakma, geçmişten onlara bir öğüt aktarmanın gayreti içerisindeydi.