Arama
İstanbul'un yaşanmışlıklarında rolü olan beş motif
Şüphesiz ki desenlerin, motiflerin bir toplanma merkezi olsaydı, orası İstanbul olurdu. Öyle ki motiflerimize bakarak yüzyılları tayin etmek, onları yorumlayarak hangi ulusa ait olduğunu belirmek mümkün. Sizler için İstanbul'un yaşanmışlıklarında önemli rolü olan 5 motifimizi derledik.
Orta Asya'dan göç ile birlikte Anadolu coğrafyasına taşıdığımız en önemli unsur bizi biz yapan kültürümüzdür. Bu yapının en önemli kısmı da sanatımızdır. Toplum olarak gerçekçi bir yapıya sahip olan halkın bu tarzı sanata da yansımıştır. Stilize edilen unsurlar, doğadaki halleri ile anlaşılır şekilde yorumlanarak uygulanmıştır. Sanatımızda birkaç motif vardır ki, doğaüstü olarak niteleyeceğimiz özelliktedir. İşte bunlardan biri ve belki de en önemlisi Zümrüdüanka kuşudur.
Küllerinden doğan kuş Yunan mitolojisinde nitelenen bu kuşun adı ''Phoenix''tir. Farsçada ise ''Simurg'' olarak söylenen bu kuş Arapçada ''Anka'' olarak adlandırılmıştır. Günümüzde bu efsanevi kuş Zümrüdüanka olarak bilinmektedir.
Farsçada otuz kuş anlamına gelen simurg kelimesi de otuz kuşun özelliğinde ve gücünde olarak yorumlanabilir. Küllerinden tekrar tekrar doğan bu ölümsüz kuşun, güneş ve ateşten yaratılmış olduğu düşüncesi de hâkimdir.
Mitoloji ve efsane etimolojisinde her kültürün kendine özgü, fakat temelde hemen hemen aynı efsanevi bir kuşa sahip olduğu görülmektedir. Uzun ve ihtişamlı bir kuyruğu olan tavus kuşunda olduğu gibi bu kuşun da hareketli, yeşil renkte bir kuyruğa ve gövdeye sahip olduğu tasavvur edilerek ''Zümrüt'' kelimesi kullanılmıştır. Farsçada otuz kuş anlamına gelen simurg kelimesi de otuz kuşun özelliğinde ve gücünde olarak yorumlanabilir. Küllerinden tekrar tekrar bu ölümsüz kuşun, güneş ve ateşten yaratılmış olduğu düşüncesi de hakimdir. Son derece güçlü olan bu kuş, şahinin gözlerine, atmacanın atılganlığına, kartalın gücüne sahiptir.
Zümrüdüanka, tezhib, minyatür gibi sanat dallarında kullanılan bir motiftir. Çini, maden sanatı ve taş işçiliğinde görülen örnekleri vardır. İstanbul kütüphanelerinde yer alan (TSMG.1073) Falname adlı eserde, Arkeoloji Müzesi Kütüphanesi'nde yer alan Şüküfname adlı eserde cilt kaplarında, TİEM, T.1966 ve TSMK, H.2163 numaralı eserlerde muhteşem Zümrüdüanka örneklerine rastlanmaktadır.